Sonnentor

Biologische thee en kruiden

Tekst: Emely Nobis, Beeld: Sonnentor

Wat is Sonnentor?

Een bedrijf dat kruiden van bioboeren in vijftig landen wereldwijd aan de man brengt. De verpakking is herkenbaar aan het logo met de lachende zon. Sonnentor werkt volgens het principe van de Gemeinwohl-economie, waarin alles draait om welzijn van mens en milieu en sociale verantwoordelijkheid. Een voorbeeld: het bedrijf betaalt boeren een vaste prijs die is losgekoppeld van fluctuaties in de markt. Aan het begin van elk jaar wordt afgesproken wat en hoeveel iedere boer produceert en hoeveel hij per kilo krijgt betaald. Die prijs blijft ook staan als de marktprijs bijvoorbeeld door een overvloedige oogst daalt. Zo krijgt de boer een gegarandeerd inkomen en dus bestaanszekerheid.

Wie richtte het op?

Johannes Gutmann

Johannes Gutmann, in 1965 geboren in Zwettl in het Waldviertel. Als jongste van vijf kinderen kon hij de boerderij van zijn ouders niet overnemen en dus ging hij in Wenen economie studeren. Al na twee weken kreeg plattelandsjongen Johannes zo’n heimwee dat hij spoorslags terugkeerde naar ‘zijn’ Waldviertel. Daar ging hij aan de slag als bierverkoper, reisleider en marketingman, maar toen hij na het zoveelste tijdelijke contract weer werkloos werd, besloot hij voor zichzelf te beginnen. Het was de tijd van melkplassen en vleesbergen. In kruiden – laat staan biologische – was nog niemand geïnteresseerd, maar juist daarom zag Johannes kansen. Hij bedacht een naam en een logo en ging op pad om bioboeren uit het Waldviertel over te halen hun kruiden via hem te verkopen. Drie boeren – oma Zach, de familie Bauer en Kurt Kainz – besloten het avontuur aan te gaan en op 1 augustus 1988 zag Sonnentor het levenslicht. Om naamsbekendheid te verwerven, trok Johannes jarenlang als eenmansonderneming van boerenmarkt naar boerenmarkt. Daar viel hij op door consequent rond te lopen in Lederhose, een buikbak vol producten en een rood rond brilletje op de neus.

Wanneer begon het te groeien?

Sonnentor Kräuterdorf

In 1992 was Sonnentor bekend genoeg om de expansie doelgericht ter hand te nemen. Johannes kocht een tamelijk vervallen boerderij in Spröglitz, vlak bij zijn geboortedorp. Daar zette hij een systeem op dat tot op de dag van vandaag nog werkt. Het gaat ongeveer zo: de boeren oogsten en drogen de kruiden zelf, bij Sonnentor worden ze gezuiverd, al dan niet tot poeder vermalen en dan (bij kruiden- en theemixen) in de juiste verhouding vermengd tot Kurkuma-Latte, Barbossa’s Caribische Keukenkruiden of Vastentijdthee, om maar enkele van inmiddels zevenhonderd producten te noemen. De afgewogen kruiden(mixen) gaan vervolgens weer terug naar de boeren om door hen verpakt te worden: werk dat hen door de winter helpt. Thee wordt handmatig verpakt in Tsjechië. Machinaal verpakken zou goedkoper zijn, maar dat past niet bij de Gemeinwohl-economie, waarin ook het creëren van arbeidsplaatsen een leidend principe is. Inmiddels werkt Gutmann samen met ruim tweehonderd bioboeren in Oostenrijk en Duitsland, waarvan velen pas dankzij (en met hulp van) zijn bedrijf op biologische landbouw zijn overgestapt. Sonnentor beheert ook landbouwgrond in Tsjechië, Roemenië en Albanië én werkt samen met bio-koffieboeren in Tanzania en Nicaragua. Sonnentor heeft zo’n vierhonderd mensen in vaste dienst en de productie- en opslaghal is zo groot dat medewerkers zich per step verplaatsen. Johannes zelf woont met zijn gezin op een boerderij elders in het dorp, die hij langzaam renoveert. Ook als succesvol zakenman draagt hij nog steeds zijn Lederhose en rond rood brilletje.

Waarom permacultuur?

Sonnentor Frei-Hof

In 2016 pachtte Johannes de stilgelegde boerderij naast zijn bedrijf om er een experiment met permacultuur oftewel zelfvoorzienend leven te starten. Een klein team  houdt hier op 4,5 hectare kleinvee (bijen, kippen) en verbouwt kruiden, bloemen, fruit en groentes: voor eigen gebruik en om te verkopen. Daarbij werken ze energie-efficiënt en zonder kunstmatige bemesting of dure landbouwmachines. Denk aan composthopen, opvang van regenwater voor bewatering en zelf vermeerderen van zaaigoed. Johannes wil zo aantonen dat kleine bioboeren ook zonder subsidie een fatsoenlijk inkomen kunnen verwerven, in de hoop dat kinderen van regionale boeren dan eerder geneigd zullen zijn het bedrijf van hun ouders voort te zetten.

Waar krijg je Sonnentor?

De grootste winkel in Spöglitz

In Nederland en België is vaak een (beperkt) assortiment te koop in biowinkels. Sonnentor heeft een webshop en zo’n vijfentwintig fysieke (franchise)winkels. De grootste (met café) staat op het bedrijfs­terrein in Spöglitz. Daar – en in het eigen restaurant Leibspeis – kun je de producten dus proeven, bijvoorbeeld na een  rondleiding of tijdens een van de familie-evenementen (zoals een voorjaarsfeest) die er regelmatig plaatsvinden. In supermarkten vind je Sonnentor niet. Die maken bioboeren het leven lastig door geen reële prijzen te willen betalen, vindt Johannes. Daar werkt hij dus niet aan mee.

sonnentor.com