Traditie & Gebruiken

Fasnacht in Tirol

Tekst: Emely Nobis

Telfser Schleicherlaufen

Telfser Schleicherlaufen: Schleicher, Panz’naff en Wilde © Innsbruck Tourismus

Sinds 1830 vindt in het Tiroolse Telfs eens in de vijf jaar het Schleicherlaufen plaats – een bonte carnavalsoptocht met ruim vijfhonderd gekostumeerde en gemaskerde mannen verdeeld over vijftien groepen. Het Schleicherlaufen wordt voor het eerst beschreven in een document uit 1830. Naamgever zijn de Schleicher, zo genoemd omdat ze zich ‘sluipend’ moeten voortbewegen zodat de op hun rug gebonden koebel niet te horen is. Die mag alleen weerklinken tijdens hun Schleichertanz: een kringdans met een van generatie op generatie overgeleverde choreografie.

De Schleicher dragen kleurige zijden kniebroeken met een sjerp, witte blouses met een ronde of puntige kraag, witte kniekousen en handschoenen en in de linkerhand een witte, kanten zakdoek. Pronkstuk van hun uitrusting zijn de tot wel 1,60 meter hoge hoeden: complexe creaties met thema’s uit natuur, werk of de wereld van mythes en sagen. Ze representeren elegantie, waardigheid en charme. Tussen de Schleicher door loopt de als harlekijn geklede Laternenträger met in zijn handen een grote lantaarn. Volgens sommigen zoekt hij de Fasnacht. Wellicht liep hij ook voorop toen de Fasnacht-optocht nog echt ’s nachts plaatsvond. Tijdens de jaarlijkse dodenherdenking op carnavalszaterdag gaan alle Fasnachter met lampions en fakkels naar het kerkhof om overleden Fasnachter te herdenken. De Lanternenträger gaat hen daarbij voor en is dan als enige nog gekostumeerd.

Telfser Schleicherlaufen: Lantaarndrager en Laninger © Tirol Werbung

Tijdens de carnavalsoptocht worden de Schleicher voorafgegaan door de Wilden die als ordehandhavers fungeren. Hun kostuums zijn van korstmos dat ze zelf in het bos verzamelen; hun houten maskers laten de kin vrij en hebben een snor van koeien- of paardenhaar. In een houten ton voeren ze de Panz’naff mee: een als aap verklede man in purperrood kostuum. Als hij op de cymbalen slaat en zijn tong uitsteekt, brengt dat geluk.

Een belangrijke groep zijn ook de Laninger: woonwagenbewoners die tot begin van de 20ste eeuw rondtrokken en hun geld verdienden met ambulante beroepen als scharensliep. De Laninger representeren het verzet van het volk tegen het gezag. Middelpunt van hun groep is het kind Naz, een rokende en drinkende pop met menselijke trekken. Dit jongste en ‘liabste Kind’ van de familie, staat ook symbool voor de Fasnacht als geheel. Die begint met het Naz-Ausgraben op Driekoningen (6 januari), als de pop uit een kist (graf) wordt gehaald en door alle Fasnachter met spreuken en geschenken wordt onthaald. Op Carnavalsdinsdag wordt de Naz onder luid geweeklaag weer ten grave gedragen.

De eerstvolgende Telfser Fasnacht is in 2025. Informatie en data: schleicherlaufen.at

Bezoek voor meer informatie over alle groepen en de geschiedenis van de traditie ook het Fasnachtmuseum Noaflhaus, Untermarktstraße 20 in Telfs, telfs.com

Wampelerreiten Axam

Axamer Wamperlreiten © Innsbruck Tourismus / Fasnachtsverein Axams

Bij het Axamer Wampelerreiten, sinds 2016 UNESCO immaterieel cultureel erfgoed, strijden jongens en mannen als Wampeler (dikke mensen) en ruiters tegen elkaar als symbool voor het gevecht tussen winter (Wampeler) en voorjaar (ruiters). De Wampeler dragen een grof wit linnen hemd gevuld met Grummit (hooi) over een broek, een rode rok, brede leren riem en een stok voor balans en afweer. Ze trippelen kromgebogen door het dorp, wat sloom oogt maar zeer vermoeiend is. De ruiters proberen hen op de rug te gooien. Hoewel de spelers zich aan allerlei regels moeten houden, gaat het er soms ruig aan toe.

Het Wapelerreiten vindt elk jaar plaats op Dwaze carnavalsdonderdag. Bovendien eens in de vier jaar (eerstvolgende keer 2023) op zondag als onderdeel van de grote Fasnachtumzug in Axam. wampelerreiten.at

Muller & Matschgerer

Rumer Muller © FREN Media, Frits Roest

In de Martha-dorpen rondom Innsbruck (Mühlau, Arzl, Rum, Thaur, Absam) en in de regio Hall-Wattens vinden de Muller- of Matschgereroptochten elk jaar in een andere gemeente plaats. De groepen bestaan uit figuren als heksen, de demonische Zottler (getooid met pauwenveren) en Tschaggeler (in felblauw kostuum) die veel herrie maken en met zwepen om zich heen slaan, de vrolijke Tuxer (dansend in Lederhose) en de zeer elegante Spiegeltuxer met een grote, met bloemen versierde spiegel als hoofdtooi. Ze nemen ook deel aan andere grote Tiroler carnavalsoptochten (zoals in Innsbruck) en treden voor die tijd al op uitnodiging op in restaurants en privéhuizen. Dan worden toeschouwers ‘abgemullt’: een gebruik waarbij een carnavalsfiguur op iemands schouder tikt om hem dan direct een slok schnaps aan te bieden.

Meer over deze carnavalstraditie in het museum van de Absamer Matschgerer, Stainerstraße 1 in Absam, matschgerer.at

Blochziehen Serfaus-Fiss-Ladis

(Kinder)blochziehen © Andreas Kirschner

Het Blochziehen (paaltrekken) in Serfaus-Fiss-Ladis werd in 2011 door UNESCO erkend als immaterieel cultureel erfgoed. Volgens de traditie vellen de mannen van het dorp om de vier jaar in de late herfst een 35 meter lange en zes ton zware Alpenden (Zirbe) die symbool staat voor de ploeg die het land na de winter weer losmaakt. Tijdens een feestelijke parade trekken circa vierhonderd gemaskerde deelnemers de boomstam op een versierde houten slee door Fiss. Tot slot word het blok geveild, waarbij de opbrengst ten goede komt aan de Fasnacht-kas en/of sociale projecten in het dorp. Sinds een halve eeuw wordt het gebruik ook door circa zestig kinderen en jongeren van het dorp gevierd (met een boomstam van 20 meter), eveneens eens in de vier jaar.

Het eerstvolgende Kinderblochziehen in 2024. blochziehen.at

In het Heimatmuseum s’Paules & s’Seppls Haus in Fiss kun je een permanente expositie over het Fisser Blochziehen bezoeken. Puintweg 1 in Fiss, museum-fiss.at

Schemenlaufen

Schemenlaufen in Imst: Afsluiting op de Hauptplatz © Imster Fasnacht / Melitta Abber

De grote optochten in de regio rondom Imst (Imst, Tarrenz, Nassereith en Roppen) vinden allemaal om de paar jaar plaats. Gemeenschappelijke noemer: alleen mannelijke deelnemers en strikte rituelen die allemaal te maken hebben met de overwinning van de lente op de winter. Het Schemenlaufen in Imst en het Nassereither Schellerlaufen zijn beide UNESCO immaterieel cultureel erfgoed.

Meer informatie over het Imster Schemenlaufen krijg je in het Fasnacht Museum, Streleweg 6 in Imst, fasnacht.at

Lees hier ons artikel over deze traditierijke optocht.

Fasnacht Roppen: roppen.tirol.gv.at
Fasnacht Tarrenz: fasnacht-tarrenz.at
Fasnacht Nassereith: fasnacht-nassereith.at

Kijk wat je allemaal in de omgeving kunt doen op onze wegwijzer.