Taal & Mores

Valse Mozarts

Tekst: Frits Roest

Wolfgang Amadeus Mozart, die de laatste tien jaar van zijn leven (1781-1791) in Wenen woonde, is er ook nu nog alomtegenwoordig. Overal waar drommen toeristen zijn, struikel je over de ticket-­verkopers in barok Mozartkostuum: halflange getailleerde jas, kniebroek, witte kniekousen, witte pruik. Bij de ingang van de Stephansdom of de Hofburg is het soms spitsroeden lopen tussen wel twintig valse Mozarts. Ik loop er het liefst met een grote boog omheen. Valt het niet te vermijden dat ik hun pad kruis, dan versnel ik mijn tempo en gaat mijn blik op oneindig, opdat ze mijn boodschap (Spreek me niet aan, ik ben geen toerist) begrijpen. Het aantal valse Mozarts is zo de spuigaten uitgelopen, dat Wenen er na jaren van discussie paal en perk aan gaat stellen. Vanaf april moet elke verkoper in Mozart-kostuum maandelijks 150 euro betalen. Ook hebben ze voortaan een vergunning nodig waarin is vastgelegd waar en wanneer kaarten mogen worden verkocht en in welke ‘zones van respect’ (zoals pal voor de ingang van de Stephansdom) kaartverkoop voortaan helemaal verboden is.

De eerste ticketverkopers in Mozart-kostuum verschenen in het straatbeeld toen ik eind jaren negentig in Wenen woonde. Ondernemer Peter Hosek begon toen klassieke concerten te organiseren in kasteel Schönbrunn. Met de kwaliteit was eigenlijk niets mis (de musici waren deels afkomstig van de Wiener Philharmoniker), maar omdat de musici tijdens de concerten als Mozart waren verkleed en het repertoire vooral uit populaire melodieën van Mozart en tijdgenoten bestond, haalden ‘wij’ Weners er onze neus voor op. Het waren toeristenconcerten en daarbij paste dat Hosek ze door straatverkopers in Mozart-kostuum onder de aandacht liet brengen. Vervolgens gingen anderen met zijn idee aan de haal en liep het uit de hand.

De handel is tegenwoordig voor een groot deel in handen van tien tot twaalf aanbieders, veelal afkomstig uit Roemenië, Bulgarije en Kosovo. Hun straatverkopers (vaak herkenbaar aan afgedragen kostuums, slecht zittende pruiken en sneakers in plaats van schoenen) werken meestal op provisiebasis en zijn mede daarom zo opdringerig. Zo lopen ze mensen vaak lang achterna en grijpen hen zelfs aan de kleding vast. Bij het Weense toerismebureau regent het de laatste jaren ook klachten over de kwaliteit van het gebodene. Vaak zijn de orkesten kleiner dan beloofd en is het niveau van de musici onder de maat. Wat ook gebeurt: Op de zwarte markt worden massaal kaartjes voor goedkope staplaatsen in de opera gekocht om die vervolgens voor woekerprijzen door te verkopen aan toeristen. Illegaal uiteraard en bepaald geen goede reclame voor stad én operahuis. Uit angst om met zulke praktijken te worden geassocieerd, werkt bedenker Peter Hosek zelf niet meer met Mozart-verkopers. Wat de echte Mozart van zijn talrijke na-aperszou vinden? Misschien is de eerste zin van diens zesstemmige canon KV 382c van toepassing: Leck mich im Arsch!