Taal & Mores

(niet) rookvrij!

Tekst: Frits Roest

Per 1 mei 2018 zou het gebeuren: een volledig rookverbod in de Oostenrijkse horeca. En toen ging het toch niet door. Dat zit zo: In 2015 besliste het parlement dat roken in bars, cafés en restaurants per 1 mei 2018 verleden tijd zou zijn. Oostenrijk was daarmee Europees hekkensluiter. Toen per 1 januari 2009 de eerste wet van kracht werd die niet-rokers moest beschermen, was dat een typisch Oostenrijks halfbakken compromis. Kleine bedrijven (en die konden nog best groot zijn) mochten zelf beslissen of ze rookvrij werden. Grotere bedrijven mochten een aparte rookruimte hebben. Uiteraard werd ook aan de werknemers gedacht. Zo moest er in rookruimtes een goede ontluchting komen en zouden medewerkers met klachten door passief roken in werktijd naar de dokter mogen!

Overgangstijd

Natuurlijk werkte het niet. Denk aan cafés waar je als niet-roker door de rokersruimte naar de wc moet. Gasthäuser waar je bij binnenkomst rechtsomkeert wilt maken omdat er bij de bar stevig wordt gerookt en je daar echt doorheen moet om in de rookvrije ruimte te komen. Restaurants waar de deuren van de rokersruimte permanent openstaan zodat de rooklucht alsnog over je schnitzel trekt… Uiteindelijk zag ook de regering in dat er een betere wet moest komen, met een overgangstijd van drie jaar om ondernemers tijd te geven voor de nodige aanpassingen. Verstokte kettingrokers waren uiteraard niet blij, net als gastronomen die net veel geld hadden gestopt in een verbouwing en afzuiginstallaties om rokers en niet-rokers goed te scheiden. Zij werden nu weer op kosten gejaagd. Het overgrote deel van de bevolking – al lang voor een volledig rookverbod – was echter opgelucht.

Kasperltheater

En toen kwamen er verkiezingen en een nieuwe regering met daarin kettingroker Heinz-Christian Strache, partijchef van de FPÖ. Bij de coalitieverhandelingen met de ÖVP drukte hij door dat het geplande rookverbod op de valreep alsnog sneuvelde. De woede over dit Kasperltheater is groot, opvallend genoeg juist ook onder veel gastronomen. Met het oog op de nieuwe wet hadden velen hun pand in de afgelopen jaren opnieuw verbouwd en nu volledig rookvrij gemaakt. Die investering was achteraf dus niet nodig geweest. Anderen hadden hun hoop juist op de nieuwe wet gevestigd. Ze wilden graag rookvrij worden, maar dan dreigden hun rokende (stam)gasten weg te blijven. Met de nieuwe wet hoopten ze uit deze ‘Zwickmühle’ te komen.

Er veranderde wel iets. Jongeren tot 18 jaar mogen voortaan niet meer in rookruimtes zitten. Waar gerookt werd, mocht voortaan geen voedsel worden klaargemaakt en rookruimtes moesten nu echt volledig afgescheiden en gesloten zijn. Het leek duidelijke taal, maar alweer interpreteerde iedereen dit anders.

Uiteindelijk haalde de realiteit de wet in. Door het zogeheten Ibiza-schandaal (publicatie van een in het geheim opgenomen video waarin Strache zich omkoopbaar toont) viel de coalitie uiteen. Er kwam een zakenkabinet en sinds 1 november 2019 geldt in alle Oostenrijkse cafés en restaurants alsnog een rookverbod en zijn ook aparte rookruimtes verboden.