Boeken

Eenvoudig boerenleven

In Vragen deed je niet vertelt een eenvoudige boerenvrouw haar levensverhaal – en schetst daarmee ook een indringend beeld van het boerenbestaan op het Oostenrijkse platteland in de vorige eeuw.

‘Een jaar voordat Seppl stierf hebben we de boerderij overgedragen aan onze oudste zoon en zijn vrouw. Overdragen betekent dat twee mensen die bijna vijftig jaar boer en boerin zijn geweest van de ene op de andere dag vruchtgebruiker zijn. Vruchtgebruikers verhuizen naar de zolderkamer en hebben niet meer te vertellen.’

Zo begint het laatste hoofdstuk van Vragen deed je niet van de Weense schrijfster Lida Winiewicz (1928-2020). Het ‘vruchtgebruik’ in dit citaat is een poging tot vertaling van iets dat eigenlijk niet te vertalen valt. Op het platteland was het gebruikelijk dat oudere boeren hun bezit – als het werk te zwaar werd – overdroegen aan hun oudste zoon en dan zelf werden ‘verbannen’ naar inderdaad een zolderkamer of een piepklein bijgebouw, het Ausgedinge. Wie naar het Ausgedinge verhuisde, was letterlijk uitgediend en afhankelijk van de welwillendheid van de erfgenamen.  De notaris bij wie het boerenkoppel de overdracht van de boerderij regelt, waarschuwt hen dan ook contractueel vast te leggen wat ze nog wel mogen en bezitten. ‘Hij kende een vruchtgebruikster die (…) geen bed had en op de grond moest slapen, de jongelui hadden de meubels verkocht, en dat mochten ze omdat niet beschreven was welke meubels van wie waren.’

Twee jaar geleden verschenen Lida Winiewicz jeugdherinneringen (De verloren toon) in het Nederlands. Dit werk, haar debuutroman uit 1986, is gebaseerd op gesprekken die ze in haar buitenhuis voerde met haar toen bijna 80-jarige buurvrouw. Opgegroeid in een familie die armer dan arm was, moest ze al als jong meisje voor anderen werken. Door haar ijver en het huwelijk met een boerenzoon wordt ze boerin: een grote sociale vooruitgang. Zij en haar man houden echt van elkaar en voeden vijf kinderen op. Veel meer gebeurt er niet in dit onspectaculaire leven, maar juist de eenvoud ervan – verteld zonder enige bitterheid – maakt het zo aangrijpend.

Lida Winiewicz, Vragen deed je niet, Querido, € 18,99. Vertaling Elly Schippers

Meer lezen? Oostenrijk Magazine editie 5/2020 is te koop in onze webshop.