Boeken

Jeugd in Wenen

Een meisje dat zangeres wil worden, ziet die droom in duigen vallen nadat haar half-joodse vader en joodse stiefmoeder na de machtsovername door de nazi’s van Wenen naar Parijs vluchten, haar en haar oudere zus Claudia achterlatend bij een tante. Als kwartjood worden de kinderen weliswaar niet vervolgd (vandaar dat de vader hen voor hun eigen veiligheid niet meeneemt), maar krijgen ze wel dagelijks te maken met antisemitisme. Zo wordt Lida als talentvolle lyrische sopraan op school gevraagd Schuberts ‘Das Heidenröslein’ te zingen tijdens een concert, maar de directeur steekt er een stokje voor als hij hoort van haar joodse wortels. Vanaf dat moment lukt het haar niet meer om tonen vanaf de hoge g te zingen. Het verlies van de hoge toon staat symbool voor het verlies van onschuld. Gaandeweg realiseren Lida en Claudia zich dat hun vader en stiefmoeder – net als veel andere familieleden en vrienden – vermoord zijn. Des te opmerkelijk dat haar herinneringen aan de oorlogstijd nergens deprimerend of verbitterd zijn. Ondanks verlies, honger, geldgebrek, angstige momenten in schuilkelders en pesterijen is de toon van dit coming of age-boek luchtig en nuchter, geschreven vanuit het perspectief van een intelligente, scherp observerende jonge vrouw die de mensen en gebeurtenissen in haar omgeving raak kan typeren. Zelf wil ze hoe dan ook iets van haar leven maken en ‘het schijnt dat je ook kunt leven zonder te zingen’.

Lida Winiewicz, De verloren toon, Singel Uitgeverijen, € 18,99. Vertaling Elly Schippers.