Bezienswaardigheid

Dom zu Salzburg

Tekst: Emely Nobis / Beeld:

Salzburger Dom en Residenzplatz

Het was een van de grootste feesten in de stad Salzburg ooit: De inwijding van de kathedraal op 25 september 1628. Het evenement trok tal van hoogwaardigheidsbekleders uit binnen- en buitenland naar de feestelijk versierde stad en omvatte naast de inwijding zelf optochten, concerten, theater en een groot volksfeest.

Gevierd werd niet alleen de trots van de Salzburgers op hun kathedraal. Het was ook een teken van hoop voor de toekomst (de inwijding vond midden in de Dertigjarige Oorlog plaats) én een reactie van de katholieke kerk op de door Maarten Luther ingezette protestantse Reformatie. Niet toevallig zijn er (naast de barokke bouwstijl) een aantal overeenkomsten met de Sint-Pieter in Rome, zoals het interieur met de hoge koepel en het met zuilen ondersteunde timpaan.

Feestzaal van het geloof

Dom zu Salzburg

De met licht wit-roze Untersbergmarmer beklede voorgevel, pronkvol contrasterend met de rest van de bouw uit grauw Mönchsberg-gesteente, ademt sowieso een en al katholieke symboliek. Zo benadrukken ook de vier kolossale beelden voor de drie grote ronde portalen de relatie met Rome en wijzen ze op de lange wortels van het christelijke geloof. Het zijn namelijk de grondleggers van de Rooms-Katholieke kerk Petrus (met sleutel) en Paulus (met zwaard), geflankeerd door de patroonheiligen van de kathedraal: Rupert (met zoutvat) en Vergilius (met kathedraalmaquette). Op het balkon van de eerste verdieping staan beelden van de vier evangelisten uit het Nieuwe Testament: Matteüs (met mens), Marcus (met leeuw), Lucas (met stier) en Johannes (met adelaar). Aan weerszijden van de gebogen puntgevel staan de beelden van de profeten Mozes en Elia uit het Oude Testament, en op het fronton troont Jezus Christus als mensenredder (salvato mundi). De drie bronzen deuren in het portiek zijn modern en symboliseren de drie christelijke deugden: Geloof, liefde en hoop.

Zeven orgels

Het hoofdschip van de Salzburger Dom

Het interieur, met 900 zitplaatsen en 10.000 staplaatsen, is ontworpen als een feestzaal van het geloof: Groot, licht en vanaf vrijwel alle plaatsen goed zicht op het ‘podium’: Het hoogaltaar met een schilderij met de wederopstanding van Jezus. Het beste leer je alle (kunst)schatten hier kennen tijdens rondleidingen met gids (dagelijks, behalve zondag, om 14.00 uur) of audiogids. Let in elk geval op het rijke, op marmer lijkende stucwerk in het circa 100 meter lange schip (waarschijnlijk was echt marmer tijdens de oorlogsjaren te duur) en de fresco’s in het dwarsschip die het lijdensverhaal van Jezus verbeelden. Ze zijn, net als schilderij met de wederopstanding, rond 1630 geschilderd door Arsenio Mascagni, een servietenmonnik uit Florence. Ze zijn veel feller van kleur dan de gedempte barokke schilderingen in de rest van de kerk.

De 64 meter hoge koepel met z’n prachtige lichtspel werd met hulp van foto’s gereconstrueerd nadat het origineel was ingestort tijdens een luchtaanval in oktober 1944. Het wereldwijd unieke orgellandschap (indertijd gelukkig niet beschadigd) omvat zeven orgels, waarvan sommige nog zijn bespeeld door Wolfgang Amadé Mozart. Je hoort ze allemaal tijdens de Musik zu Mittag-concerten (dagelijks, behalve op zondag, om 12.00 uur).

Het doopvont is een van de oudste artefacten in de Salzburger Dom

De geschiedenis van de dom, met twee 79 meter hoge barokke torens, gaat terug tot 774, toen op dezelfde locatie een eerste basiliek werd voltooid. Meerdere branden en nieuwe kerken verder werd de huidige dom, een ontwerp van de Italiaanse bouwmeester Santino Solari, onder vorstaartsbisschop Paris Graf von Lodron voltooid. Uit de voorgangerkerken is alleen het bronzen doopvont op leeuwenfiguren uit 1321 bewaard gebleven, waarin onder andere Nannerl (1 augustus 1751) en Wolfgang Amadé Mozart (28 januari 1756) werden gedoopt.

Rupertikirtag

Levendige traditie, hier bij het oogstfeest voor de Salzburger Dom

Nog steeds speelt de kathedraal een centrale rol in Salzburg. Al sinds 1920 wordt elke zomer bij de opening van de Salzburger Festspiele op en voor de trappen van de kerk het theaterstuk Jedermann van Hugo von Hofmannsthal uitgevoerd, over het leven en sterven van ‘de rijke man’. Een passender entourage om toeschouwers te herinneren aan hun eigen sterfelijkheid is nauwelijks denkbaar. Ook het kathedraalswijdingsfeest wordt sinds ruim veertig jaar weer gevierd in de dagen rondom 24 september: De naamdag van patroonheilige Rupert. Tijdens deze Rupertikirtag, een echt volksfeest, worden de pleinen rond de Dom omgetoverd tot een podium voor demonstraties van oude ambachten en gebruiken, volksmuziek, lekkere hapjes en historische attracties zoals de spooktrein of de kettingcarrousel.

De Salzburger Dom is op maandag-zaterdag geopend van 9.00 tot 17.00 uur en op zondag van 13.00-17.00 uur. De entree (buiten de missen om) bedraagt € 5,- (onderhoudsbijdrage). Voor rondleidingen (dagelijks om 2 uur) of de Musik zu Mittag-concerten (30 minuten, niet op zondag) betaal je € 9,- (inclusief entree). Meer informatie: salzburger-dom.at

Lees hier meer over Salzburg als het ‘Rome van het noorden’ en de vorstaartsbisschoppen die hun stempel op de architectuur van de stad hebben gedrukt.