Salzkammergut

Wereldberoemde Wolfgangsee

Tekst: Emely Nobis / Beeld: Frits Roest

St. Wolfgang aan de Wolfgangsee

Strobl, St. Wolfgang, St. Gilgen… slechts drie plaatsjes liggen er rondom de bijna 11 kilometer lange en tot 2 kilometer brede Wolfgangsee in het Salzkammergut. De drie dorpen zijn bovendien niet al te groot, zodat er veel ruimte overblijft voor de natuur en voor activiteiten als wandelen, fietsen en watersport. Ook aantrekkelijk: Elk van de drie gemeenten heeft een eigen huisberg, die per kabelbaan (de Zwölferhorn in St. Gilgen), tandradbaan (de Schafberg bij St. Wolfgang) of auto (de Postalm nabij Strobl) makkelijk te bereiken zijn.

Lijndienst op het water

MS Salzkammergut

Wij beginnen onze verkenning van de regio op de Wolfgangsee zelf, die als door de natuur geschilderd schittert in azuur, aquamarijn, turkoois en andere blauwgroene tinten. Tussen de idyllische plaatsjes langs het meer pendelen hop on-hop off-boten van de Wolfgangsee Schifffahrt. De lijnvaart bestaat al sinds 20 mei 1873, toen de raderstoomboot Kaiser Franz Josef I zijn eerste reis maakte. Ook nu maakt de ‘Kaiser’ als nostalgieschip nog deel uit van de vloot, die verder uit vier moderne schepen bestaat.

Ons startpunt is Strobl, een charmant plaatsje (in de 14e eeuw vernoemd naar een hier gevestigde familie) met strandpromenade die tot flaneren uitnodigt en een mix van stijlvolle Jugendstilvilla’s en landhuizen. We lopen naar de aanlegsteiger in het centrum en gaan aan boord van de MS Salzkammergut. Terwijl we met een gemoedelijke 17 kilometer per uur over het water glijden, laten we vanaf het bovendek het uitzicht op ons inwerken: het groene Postalmgebied, de her en der verspreide boerderijen met kleurige bloembakken en af en toe een hotelletje met een eigen strand.

Wereldberoemde operette

Hotel Im Weissen Rössl met de kerk van St. Wolfgang op de achtergrond

Na ongeveer een half uur (en één tussenstop om fietsers en wandelaars te laten uit- en instappen) doemt St. Wolfgang op. Het plaatsje rondom de massieve, witte parochiekerk met op de achtergrond de Schafberg, ligt erbij als een ansichtkaart. We gaan van boord en flaneren door het autoluwe, gezellige centrum met veel gastronomie en boetiekjes. St. Wolfgang was in de middeleeuwen een van de belangrijkste bedevaartsoorden van Europa. Het heeft daarom ook een lange traditie van gastvrijheid. Zelfs indertijd bezochten zo’n 120.000 pelgrims per jaar het plaatsje, met als einddoel de Wolfgang-fontein naast de pelgrimskerk. Ook nu nog is dit de laatste halte van de 280 kilometer lange Europese pelgrimsroute VIA NOVA, waarvan het laatste deel van St. Gilgen naar St. Wolfgang leidt.

Daarnaast trekt de wereldberoemde operette Im Weißen Rössl am Wolfgangsee uit 1930 (en latere verfilmingen ervan) fans uit heel de wereld naar het pittoreske plaatsje en het traditierijke Im Weißen Rössl. Op het terras van dit hotel, direct aan het water, klinkt nog steeds muziek uit de operette en kun je jezelf laten vereeuwigen met een bordkartonnen Leopold – de kelner die verliefd wordt op de bazin van het operette-hotel. Wij genieten er van een uitstekende lunch met Rössling: verse Saibling (een soort zalmforel) uit de eigen viskwekerij van het hotel.

Falkensteinwand

Na de lunch vervolgen we onze ‘waterweg’. Een volgende boot – de MS Wolfgang Amadeus – voert ons tussen de Zwölferhorn en de loodrechte Falkensteinwand door naar St. Gilgen, Hoewel de naamgever van onze boot St. Gilgen nooit heeft bezocht, is het plaatsje toch nauw verbonden met de beroemde componist. Mozarts moeder (Anna Maria Pertl) werd er geboren en zijn zus Nannerl verbleef er tijdens haar huwelijk tussen 1784 en 1801. Het huis waarin beiden woonden, werd bovendien gebouwd door Mozarts grootvader. Nu is het een museum (Mozart-huis) gewijd aan de vrouwelijke tak van de Mozart-familie.

Panoramaberg Zwölferhorn

Zwölferhorn-kabelbaan met beneden St Gilgen aan de Wolfgangsee, daarachter de Mondsee en linksachter de Irrsee

St. Gilgen ligt aan de voet van de Zwölferhorn. Na onze weg over het water willen we de Wolfgangsee nu van bovenaf aanschouwen. De Zwölferhorn-kabelbaan, met 14 rode en 14 gele panoramagondels, brengt ons in 11 minuten naar het bergstation – net onder de 1522 meter hoge top. Je hoeft niet zoals de paragliders hier van de Zwöflerhorn te springen om hoog boven het meer van het uitzicht te genieten. Wij doen het gemoedelijker aan en volgen de populaire Pillstein-rondweg over een goed onderhouden pad (ook geschikt voor kinderwagens en rolstoelen) tot aan het Pillstein-topkruis en na een scherpe bocht langs dezelfde route weer terug. Op veel plekken langs de 3,7 km lange rondweg staan banken die uitnodigen om rustig te gaan zitten en het panorama op je in te laten werken: De oostelijke zijde van de Wolfgangsee, Strobl, het Dachsteinmassief en de Gosau-bergkam en uiteraard de 1478 meter hoge Pillstein. Je komt ook een groot metalen hart en een wissellijst tegen waarin je kunt gaan zitten om een foto van jezelf te laten maken met het berg- en merenlandschap als achtergrond. Ontspannen kun je ook in het panoramarestaurant Das Zwölfer bij het bergstation of iets verderop op het terras van de Voitl-Hütte en de Arnikahütte.

Pillstein-rondweg

Dalstation Zwölferhorn kabelbaan: Konrad-Lesiak-Platz 3 in St. Gilgen, zwoelferhorn.at

Direct bij het dalstation vind je het kantoor van FlyTandem, voor wie samen met een ervaren tandempiloot wil paragliden. Ook is hier het Paragliding Basecamp van de vliegschool Salzkammergut ondergebracht.

Almengebied Postalm

Postalm

De volgende dag rijden we vanuit Strobl over de Postalmweg (een tolweg) naar het op ongeveer 1.200 meter gelegen hoogplateau Postalm tussen de Wolfgangsee en het Lammertal. Nu is de Postalm met 42 vierkante kilometer het grootste (en waarschijnlijk mooiste) aaneengesloten alpenweidegebied van Oostenrijk; tot driehonderd jaar geleden was het juist een enorm bosgebied. Toen de bosbestanden in de dalen uitgeput raakten door de grote vraag naar hout van de zoutziederijen in het Salzkammergut, begon men op de Postalm bomen te rooien. De weiden die zo ontstonden, werden al gauw gebruikt door de bergboeren van Abtenau en omdat er niet opnieuw werd bebost, ontstond het huidige alpenweidengebied.

De naam dateert uit de tijd dat het nabijgelegen Bad Ischl nog de zomerresidentie van de Oostenrijkse keizers was én een belangrijk postkantoor met veel postkoetsen en een groot aantal paarden. In de zomer graasde een deel van deze paarden hier op de bergweides: vandaar Postalm.

Wiesleralm

Wij zetten onze auto op parkeerplaats 3, om vanaf hier de ongeveer 5 kilometer lange rondweg R3 te volgen. Vanaf het einde van de parkeerplaats lopen we over een breed pad richting Wiesleralm. Daar blijkt dat we er toevallig zijn op de junidag waarop de Salzburger Almsommer officieel wordt geopend. Bij de almhutten is het gezellig druk met feestelijk in Dirndl en Lederhosen geklede families, bij de Wieslerhütte speelt een volksmuziekgroep en bij de Schafbergblickhütte beloven ze ons de beste Pofesen (een soort wententeefjes) van heel Oostenrijk. Kortom: We doen heel wat langer over onze wandeling dan de anderhalf uur die er voor staan. De Pofesen (die hun reputatie waarmaken) geven ons niettemin de energie om onze route te vervolgen en na een laatste klim bereiken we het witte Postalmkapelletje met weids uitzicht op de Rinnkogel en Gamsfeld. Veel andere wandelaars komen we op deze zonnige, feestelijke dag niet tegen. Wel koeien en kalveren uit het Lammertal die hier ’s zomers weiden.

Postalmkapel

Vanaf de kapel, gebouwd ter gelegenheid van een bezoek van keizerin Elisabeth, is het niet ver meer naar onze parkeerplaats. Op de terugweg maken we nog een tussenstop bij de vierhonderd jaar oude Schnitzhof Almhütte, waar we bergkaas van de kaasmakerij willen kopen. Ook hier vallen we met onze neus in de boter, want vanwege de Almsommer-opening is er nu bovendien een markt waar je veel meer regionale lekkernijen en handwerkproducten kunt kopen.

Schnitzhof

Vanuit Strobl of Abtenau bereik je de Postalm via een private tolweg. Eenmaal boven zijn er meerdere parkeerplaatsen. Meer informatie over wandelroutes, hutten, overnachtingsmogelijkheden en openingstijden: postalm.at

De Postalm is ook ‘s winters geopend. Dan kun je er skiën (12 pistenkilometers), langlaufen (22 kilometer) en winterwandelen (12 kilometer). Ook kun je er toerskiën en sneeuwschoenwandelen en is er een rodelbaan. Meer informatie: postalm.ski

Panoramaberg Schafberg

Uitzicht op de Mondsee (links en Traunsee (rechts)

Vanwege het uitzicht vanaf de top is de Schafberg een van de meest geliefde excursiebergen in het Salzkammergut. Al in het begin van de 19e eeuw lieten de Weense adel en gegoede burgerij zich de 1783 meter hoge berg opdragen door zogeheten ‘zeteldragers’. In St. Wolfgang ontstond zo al vroeg de beroepsvereniging van Sesselträger, met vaste tarieven, vaste standplaatsen en strikte regels voor de veiligheid van de te vervoeren gasten.

De moderne dieselelektrische locomotieven van de Schafbergbahn

In 1893 werd ten slotte een tandradbaan aangelegd. De bijna 130 jaar oude stoomlocomotieven uit die keizertijd rijden ook nu bij speciale gelegenheden nog puffend en fluitend de berg op, in een slakkentempo van zes kilometer per uur. De moderne stoom- en dieselelektrische locomotieven die nu meestal ingezet worden, halen 12 tot 15 kilometer per uur en leggen de 5,9 kilometer lange klim (1190 hoogtemeters) naar de top af in 35 minuten.

Sinds april 2023 heeft de Schafbergbahn een modern overdekt dalstation van veel hout en glas. Dit ErlebnisQuartier omvat  naast een ruimte foyer met ticketbalie een restaurant met terras, een souvenirshop én een interactief museum over de geschiedenis van de SchafbergBahn én de WolfgangseeSchifffahrt.

De treinen blijven gelukkig tijdens de hele bouwfase rijden. Wij hebben voor een vroeg tijdstip gereserveerd, in de hoop dat het dan op de top nog niet zo druk is. We stappen in een van de rode wagons, nostalgisch ingericht met houten banken. Dankzij het gemoedelijke tempo kunnen we volop genieten van het uitzicht op de Wolfgangsee (met de Zwölferhorn op de andere oever), het Dachsteinmassief en het Höllengebergte. Vijf minuten voor de top maakt ons nostalgische treintje een tussenstop bij de halte Schafbergalm. Daar stapt een deel van de passagiers uit, om vanaf hier naar de top te wandelen.

Gipfelkreuz en Himmelpforte

Wij blijven zitten en na een laatste tunneltje bereiken we het bergstation. Vanaf hier is het niet al te ver lopen naar het topkruis en de zogeheten Himmelspforte – een smalle, steile doorgang in de rots aan de ruige noordelijke flank. Om van het uitzicht te genieten, hoef je er gelukkig niet doorheen. Vanaf het bergstation is het een kleine klim naar de berghutten Himmelspforte en het hotel Schafbergspitze. Beiden liggen griezelig dicht langs de afgrond, maar dankzij een pad met houten vangrails loop je hier veilig en heb je een adembenemend zicht op de majestueuze bergwereld en maar liefst zes meren: Wolfgangsee, Attersee, Mondsee, Fuschlsee, Korrensee en Irrsee.

Berghut Himmelpforte op de Schafberg

Daarna rest ons niets anders dan neer te strijken op het panoramaterras van de Himmelpforte, hapjes van onze Kaiserschmarren af te staan aan bedelende Alpendohlen (bergkauwtjes) en net als toeristen uit de keizertijd al keuvelend en kijkend te wachten tot het tijd is voor onze treinritje terug naar het dal.

Dalstation Schaffbergbahn: Markt 35 in St. Wolfgang. Prijzen, dienstregeling en praktische informatie: 5schaetze.at

Het reserveren van een rit met de nostalgische tandradbaan is zeker in het hoogseizoen en in de weekenden noodzakelijk.

Uitzicht op de Wolfgangsee

Kijk wat je allemaal in de omgeving kunt doen op onze wegwijzer.