Bludenz

5 dalen-stad

Tekst: Emely Nobis / Beeld: Frits Roest

Het begin van de voetgangerszone in de binnenstad

Bludenz wordt onder de namen ‘Pludono’ en ‘Pludeno’ voor het eerst vermeld in oorkondes uit 842/843, maar veel meer dan een gehucht op een drassig stuk grond kan het toen niet zijn geweest. In 1265 begonnen de graven van Werdenberg op een plateau boven de dalbodem van de rivier Ill met de aanleg van de stad, die dankzij de gunstige ligging aan de weg over de Arlberg al gauw tot een belangrijk handelscentrum uitgroeide.

Overzichtelijke binnenstad

Het huidige Bludenz biedt een aantrekkelijke combinatie van cultuur en natuur. Het overzichtelijke, autovrije centrum straalt historische charme uit – mede dankzij de Patriciërshuizen en de romantische bogengalerijen. Tegelijk is de natuur nooit ver weg. Vanuit de stad heb je zicht op de bergwereld van Vorarlberg. De Silvretta en Rätikon liggen als het ware om de hoek. Huisberg Muttersberg is een geliefd excursiedoel voor zowel toeristen als de 15.000 inwoners. Dankzij de ligging op het snijpunt van vijf dalen (Walgau, Brandnertal, Montafon, Klostertal, Großes Walsertal) is Bludenz uitgegroeid tot centrum van een vakantieregio waar wandelaars én wintersporters volop aan hun trekken komen. Wat kun je zoal zien en doen tijdens een verblijf in de kleinste stad van Vorarlberg?

1. Oberes Tor en Laurentiuskerk

Nepomukbron en Rathaustor

Een verblijf in Bludenz begint goed met een verkenning van het historische centrum van het Städtle, zoals de eigen inwoners Bludenz liefdevol noemen. Bij het toerismebureau (Rathausgasse 5) is een gratis plattegrond met de routebeschrijving verkrijgbaar. Start- en eindpunt is de Nepomuk-bron bij het voormalige raadhuis. Nepomuk, schutspatroon van schippers, geldt ook als symbool van zwijgzaamheid én beschermt tegen kwaadsprekerij. De bron met het beeld van de heilige werd in 1730 dus niet toevallig voor het raadhuis geplaatst, maar gold indertijd als een waarschuwing van het stadsbestuur aan de bevolking. In een medaillon boven het deurportaal van dit oude raadhuis is het stadswapen van Bludenz te zien: Een steigerende eenhoorn. Waarom er in de 13e eeuw voor dit fabeldier werd gekozen, heeft overigens nog niemand kunnen achterhalen.

Oberes Tor met de afbeelding van aartshertog Friedrich IV

Twee must-see locaties tijdens een Bludenz-verblijf zijn de op een plateau gelegen St. Laurentiuskerk en de stadspoort Oberes Tor aan de voet van dit plateau, beiden aan het noordelijke uiteinde van het centrum. Wij gaan er naartoe met gids Renate Pöcheim. Zij wijst op de afbeelding van hertog Friedrich IV op de buitenmuur van de stadspoort en dist met smaak de legende achter deze muurschildering op. ‘Tijdens het concilie van Konstanz moest de katholieke kerk uit drie pausen kiezen. Aartshertog Friedrich IV van Tirol had op het verkeerde paard gewed, werd in de kerkban gedaan en moest vluchten. Toen hij op de avond van 13 maart 1416 bij het al gesloten Obere Tor aanklopte, wilde de wachter hem niet binnenlaten. Iedereen kon immers beweren dat hij de Habsburgse hertog Friedrich was. Pas nadat de waard van herberg Kronenwirt erbij was gehaald en bevestigde dat hij de stem herkende, ging de poort open en werd er feest gevierd.’
Met de wachter liep het gelukkig goed af. ‘Hij kreeg zelfs een beloning omdat hij zijn werk goed had gedaan.’

Overdekte, 17e-eeuwse trap naar de St. Laurentiuskerk

Vlakbij het Oberes Tor voert een overdekte, 17e-eeuwse trap naar de St. Laurentiuskerk. Dit gotische, eenschepig kerkgebouw uit de 14e eeuw, na een stadsbrand in 1491 herbouwd, heeft een stergewelf in het koor en zwart marmeren altaren. De 48 meter hoge kerktoren met uivormige koepel, al van ver buiten de stad zichtbaar, dateert uit de 17e eeuw en heeft een opvallende vorm: Aan de onderkant vierhoekig, daarboven achthoekig. ‘Dat is typerend voor kerktorens in Beiers Zwaben’, vertelt Pöcheim. ‘In Vorarlberg zijn wel meer torens in deze stijl gebouwd.’

De Susanna-klok uit 1506 en het uurwerk

Een beklimming van de toren is alleen mogelijk bij een rondleiding met gids. Pöcheim neemt ons mee omhoog, pal langs de kerklokken en het luidwerk. Twee klokken zijn eeuwenoud. Ze waren zo groot en zwaar dat ze tijdens de twee wereldoorlogen wonder boven wonder aan omsmelting zijn ontkomen: De bronzen Susanna-klok uit 1506 (2045 kilo, diameter 1,42 m) en de Laurentius-klok uit 1545 (750 kilo, diameter 1,1 m). De derde klok (3200 kilo, diameter 1,9 m) werd in 1922 in staal gegoten.

Op de bovenste verdieping aangekomen gooit Pöcheim de luiken voor de ramen open en hebben we rondom een fenomenale blik over Bludenz en omgeving. Alleen al daarvoor loont het de 137 treden te trotseren.

Uitzicht vanaf de klokkentoren

Stadsrondleidingen met gids in Bludenz: vorarlberg-alpenregion.at

 In het Oberes Tor is ook het stadsmuseum Bludenz gevestigd, dat onder meer de geschiedenis van de stad belicht. Vanwege renovatie en herinrichting van de permanente expositie is dit museum echter vooralsnog gesloten.

2. Huisberg Muttersberg

Alpengasthof Muttersberg en gondel

Een stadsrondgang door Bludenz is op één en dezelfde dag goed te combineren met een bezoek aan de Muttersberg, de ‘huisberg’ van Bludenz. We nemen de stadsbus naar het dalstation van de kabelbaan die ons in luttele acht minuten naar dit populaire recreatiegebied op 1.401 meter brengt. Alpengasthof Muttersberg, pal naast het bergstation, is uitgangspunt van een Single Trail en tal van (winter)wandelwegen. Wij kiezen voor de themaweg Alpine Art Muttersberg, die in elk seizoen en bij elk weertype goed te doen is. De rondwandeling is namelijk relatief vlak en de 2,5 kilometer leg je in ongeveer een uur af. Behalve (berg)schoenen met een goed profiel heb je weinig nodig.

Schlitten (slee) en Köpfegesellschaft

Langs de route – tegen een prachtig decor van bergen, bossen en almen – staan zes kunstwerken, gemaakt door kunstenaars uit Vorarlberg. Sommige zijn al vanuit de verte zichtbaar, zoals Schlitten (slee) van Liddy Scheffknecht (Dornbirn, 1980). Het achterste deel van haar knalrode slee van gelakt staal komt los van de grond, alsof de bestuurder te hard op de rem is gaan staan. Scheffknecht liet zich inspireren door de ongeveer vijftien boerenfamilies die vanaf circa 1500 tot ver in de 20ste eeuw op de Muttersberg woonden. De bergboeren gebruikten grote sledes om goederen (zoals hooi) van en naar het dal te vervoeren: Een niet ongevaarlijk karwei.

Andere kunstwerken in de openluchtgalerie zijn eerder onopvallend ingebed in de natuur, zoals Köpfegesellschaft van Alfred Graf (Bregenz, 1958). Het zijn hoofden van cement en steenslag die als het ware tegen de rotswand zijn geplakt. Als je er niet alert op bent, loop je eraan voorbij zonder ze te zien. Grafs inspiratie vormden de uit graniet gehakte presidentenportretten op Mount Rushmore in de Verenigde Staten, maar met zijn verweerde serie hoofden eert hij gewone mensen als mijnwerkers, bergboeren, priesters en mountainbikers.

De stenen voor het kunstwerk Komprimierter Weg van Maria Anwander komen uit de steengroeve Lorüns in Bludenz.

De kunstwandeling Alpine Art Muttersberg werd in 2018 geopend en in de toekomst zullen telkens weer nieuwe installaties worden toegevoegd.  

Het dalstation van de kabelbaan naar de Muttersberg is vanuit het centrum goed bereikbaar met Stadtbus L1 (halte Seilbahn Muttersberg). Plan je reis op: vmobil.at

Alpengasthof Muttersberg, met naast de deur een grote kinderspeelplaats, heeft drie grote, gezellige Gaststuben en een panoramaterras. Er wordt goed gekookt met regionale ingrediënten en de menukaart biedt een geslaagde mix tussen klassiek Oostenrijkse en regionale gerechten. Meer informatie over openingstijden van kabelbaan en restaurant, de singletrail en wandelroutes: muttersberg.at

3. Slapen in historische muren

Façade van Das Tschofen. Rechts het ontbijtbuffet © Alpenregion Bludenz

Bludenz heeft de nodige hotels en (veel Italiaanse) restaurants. Wij nemen onze intrek in Das Tschofen (Rathausgasse 2), in het voetgangersgebied direct tegenover de Nepomuk-bron. Dit voormalige handelshuis en winkelpand werd enkele jaren geleden gekocht door Valentina en Sandro Preite (broer en zus). Zij bouwden het om tot een eigentijds boetiekhotel en café-restaurant, wat in dit onder monumentenzorg staande gebouw een uitdaging moet zijn geweest.

Op de buitengevel trekt een monumentale wandschildering uit 1937 de aandacht. De Preites lieten de schildering restaureren en noemden de Bludenzer burgers die erop zijn afgebeeld Ida en Paul. Geabstraheerde afbeeldingen van Ida en Paul fungeren in het hotel als wegwijzer naar bijvoorbeeld de (gratis) parkeergarage, het restaurant of de Finse sauna met grote rustruimte op zolder.

Das Tschofen – Ida en Paul op de façade en rechts als wegwijzers in het hotel

De sfeer in alle hotelkamers wordt in essentie bepaald door donkere visgraat eiken vloeren, witte deuren en tinten grijs en beige. In de kamers in het historische gedeelte zijn bestaande elementen, zoals stucwerk, plafondmedaillons en lage deuren, bij de verbouwing behouden en gerenoveerd. De kamers in de moderne uitbouw zijn op dezelfde rustige manier ingericht, maar missen zulke historische details. Wel hebben de studio’s hier een eigen keukentje, voor gasten die langer willen blijven en dan zelfverzorgend willen zijn.

Das Tschofen is ook een van de betere restaurants in Bludenz, met naast klassiek Oostenrijkse gerechten een ruime keuze voor vegetariërs en veganisten. Hartstuk van het sfeervolle restaurant is de centrale bar met tegeltjes van handgemaakt, glanzend groen geglazuurd porselein. Opmerkelijk: De weg naar de toiletten voert door de historische (en nog steeds gebruikte) wijnkelder.

Klik op de bijgaande links voor algemene informatie over gastronomie en accommodaties in Bludenz.

4. Chocola, schnaps en meer

Ida Naturladen

Naast de bekende ketens (onder andere in winkelcentrum Kronenhaus in het centrum) vind je in Bludenz ook bijzondere winkeltjes. Zo kun je bij Bäse & Meh (Werdenbergerstraße 34-36) terecht voor mooi porselein, glaswerk en andere huishoudelijke spullen. Amelie’s TeeKa (Herrengasse 4) heeft een breed assortiment koffie en thee uit alle delen van de wereld. Bij Ida Naturladen (Wichnerstraße 36) koop je onder meer thee en kruiden van het Oostenrijkse biologische merk Sonnentor. Boeren uit de regio bieden hun producten twee keer per week (maandag en woensdag) aan op de markt rondom de Nepomuk-bron.

Milka Lädele

Aan de rand van het centrum loont een bezoek aan de fabrieksoutlet van Milka (Fohrenburgstraße 1) tegenover het station. De Zwitserse ‘lila’ chocolade wordt al ruim honderd jaar in Bludenz geproduceerd. Het Lädele (winkeltje) is een walhalla voor chocoladeliefhebbers. Ook kun je er een korte rondleiding krijgen door de Erlebniswelt – met informatie over de geschiedenis van het merk en de mogelijkheid jezelf op de foto te vereeuwigen met de lila Milka-koe. Rondleidingen zijn ook mogelijk bij Fohrenburger. De Bludenzer brouwerij, opgericht in 1881, draagt de eenhoorn (het stadswapen van Bludenz) in het logo. De Lada (winkel) naast de brouwerij verkoopt naast de bierspecialiteiten ook merchandise als glazen, bierviltjes en shirts met logo.

Fohrenburger Lada

Iets verder buiten het centrum (het best bereikbaar met de auto) vind je de outlet van textielfabrikant Getzner (Bleichestraße 1) en Carla Store (Klarenbrunnstraße 46), een ruim opgezette, mooie kringloopwinkel (met café) in een voormalige textielfabriek. Je kunt er net wat ander servies, lampen of vintage kleding op de kop tikken dan bij ons.

Carla Store

Edelbranden meenemen als aandenken? Bij het toerismebureau kun je een rondleiding boeken door de destilleerderij van Norbert Bersch (Brunnenfelder Str. 31a), met aansluitend een proeverij van zijn prijswinnende branden (inclusief hapjes), veelal gemaakt van oude, inheemse fruitsoorten. Uiteraard verkoopt hij ze ‘ab Hof’.

5. Overige tips

Algemeen
Bludenz ligt in het westen van Oostenrijk aan de rivier Ill en is het beste bereikbaar per trein of auto. Kijkt voor algemene toeristische informatie op vorarlberg-alpenregion.at of ga naar het toerismebureau (Rathausgasse 5), waar ook een selectie van regionale producten verkocht wordt, zoals thee, schnaps, kruidenzout en honing.

Gratis openbaar vervoer
Gasten van Bludenz, het Brandnertal en het Klostertal kunnen op vertoon van hun gastenkaart gratis gebruik maken van alle bus- en treinverbindingen in Vorarlberg tot aan de grensovergangen in Duitsland, Tirol en Zwitserland, met uitzondering van shuttlebussen en speciale wandelbussen. De gratis gastenkaart is er voor iedereen die tenminste één nacht verblijft in een van de aangesloten accommodaties. Vergeet dus niet er bij het inchecken naar te vragen.

Kloostermarkt

Kloostermarkt © Alpenregion Bludenz

De tweedaagse Bludenzer Klostermarkt, elk jaar in de eerste helft van september, is een van de bekendste markten in het westen van Oostenrijk. In kraampjes door de hele binnenstad verkopen zo’n dertig kloosters uit onder andere Oostenrijk, Duitsland, Polen en Frankrijk dan zelfgemaakte producten als kaas, jam, peperkoek, sterke drank en vers brood, maar ook houten speelgoed, keramiek, zalfjes, kaarsen en sieraden. Dit alles omrand met muziek en een Beierse biertuin. Kijk voor de komende editie op de evenementen-agenda: bludenz-events.at

Bürser Schlucht

Bürser Schlucht

Verblijf je langer dan een dag in Bludenz? Dan loont een uitstapje naar de nabije Bürser Schlucht. De door de beek Alvier uitgesleten kloof geldt als een van de mooiste in de Alpen, mede dankzij het bijna oerwoudachtig bomenbestand. Begin- en eindpunt van de kloofwandeling (4,6 km, circa twee uur)  is Bürs. Dit bergdorp, op twee kilometer afstand van Bludenz, is tevens de toegangspoort tot het Brandnertal. Bürs is bereikbaar met Landbus L81 (halte Gasthaus Adler). Plan je reis op: vmobil.at Parkeermogelijkheid is er bij de elektriciteitscentrale Lug.

Informatie over de route en kloofwandelingen met gids (in de zomer): vorarlberg-alpenregion.at

Golfen

De 18 holes golfbaan in Bludenz-Braz

Altijd al eens willen golfen? De golfclub Bludenz-Braz (Oberradin 60 in Braz bij Bludenz) biedt bij mooi weer snuffelcursussen aan voor beginners die willen ontdekken of het spel hen ligt. Het clubrestaurant, met vanaf het buitenterras zicht op de golfbaan en de omliggende bergwereld, is ook voor niet-golfende bezoekers toegankelijk.

Skikarussel
Skiën, rodelen, winterwandelen of langlaufen? In de winter is Bludenz een goed uitgangspunt voor skiërs en wintersporters. Tien skigebieden met in totaal meer dan 200 liften en ongeveer 1.000 kilometer aan pistes zijn van hieruit in slechts enkele minuten met de auto bereikbaar.

Kerstmarkt
Tijdens de Christkindlmarkt in Bludenz, van het eerste weekend van de advent tot kerstavond, kun je bij tal van kraampjes in de historische binnenstad terecht voor glühwein, culinaire specialiteiten en handwerk. Informatie en verdere evenementen-agenda: bludenz-events.at

Kijk wat je allemaal in de omgeving kunt doen op onze wegwijzer.