Made in Austria: Walde

Oostenrijks oudste zeepfabriek

Tekst: Emely Nobis / Beeld: Frits Roest

Hoe familiebedrijf Walde uit Innsbruck al sinds 1777 ambachtelijke, natuurlijke zeep maakt en daarmee weer helemaal past bij de tijdgeest van nu.

Wie richtte het op?

Dat was Peter Walde I. In 1777 begon deze uit Duitsland afkomstige ondernemer met de productie van zeep en talgkaarsen voor de straatverlichting van Innsbruck. Omdat de ruimte aan de Innstraße 25 al gauw te klein werd, kocht hij in 1780 ook het aanpalende pand (nummer 23). Indertijd was Walde een van vier zeepfabrieken in deze straat langs de Inn. De locatie was ideaal vanwege het gemakkelijke transport over de rivier. Bovendien leverden de vele slagers en bakkers de belangrijkste grondstoffen. Zeep was indertijd een mengsel van varkensvet (slagers) en loog uit as van houtskool (bakkers). Vanuit de Altstadt hoef je alleen maar een brug over om de panden aan de Innstraße te bereiken. Die centrale ligging leverde steeds meer logistieke problemen op . Daarom verhuisde Walde in 2005 naar een bedrijventerrein aan de stadsrand. De oude zeepfabriek werd niet verkocht. Nu zit er de eigen zeepwinkel in. Ook wonen meerdere generaties van de familie in het uitgebreide gebouwencomplex. De huidige chef, Peter Walde II, is zevende generatie. Zoon Lukas Walde werkt inmiddels ook in het bedrijf.

Wat is echte zeep?

Tegenwoordig is het een combinatie van loog (voor het op gang komen van de verzeping) en oliën en vetten (zoals olijf, kokos, argan, noten, aloë vera, shea). Daar voegt Walde geur en kleur aan toe met natuurlijke extracten van kruiden en bloemen. De zeep wordt gemaakt volgens twee procedés. Bij koud geroerde zepen worden alle ingrediënten bij 55-60 graden intensief geroerd tot het mengsel na een minuut of twintig begint in te dikken. Daarna wordt het in een zeepvorm gegoten en moet het enkele weken bij kamertemperatuur verder stollen tot het in blokken kan worden gesneden. Bij het tweede procedé werkt het bedrijf met gekochte basiszeep (Nudeln genaamd vanwege de spaghettivorm) die enkele uren tot tegen het kookpunt aan wordt verhit, dan samen met de gewenste kleur- en geurstoffen in een machine wordt gewalst en vervolgens in elke gewenste twee- en driedimensionale vorm kan worden gestanst: denk aan poezen, voetjes, citroenen of Vespa’s.

Waarom twee procedés?

Walde is sinds de verhuizing flink gegroeid en exporteert zelfs naar Australië en de Verenigde Staten. Jaarlijks maken ze inmiddels ruim een miljoen stuks zeep. Koud persen is het meest ambachtelijk en dus tijdrovend. Op die manier kunnen er maximaal duizend stuks per dag worden geproduceerd, tegenover zo’n 10.000 stuks met de wals- en stansmachine. Daar komt bij dat een kostbaar ingrediënt als sheaboter alleen in pure vorm wordt geleverd als je meteen zo’n honderd ton afneemt. Dat is zo veel van het goede dat er beter een basiszeep met sheaboter kan worden gekocht. De fair trade-toeleverancier betrekt de shea-vruchten van een plantage die een vrouwenproject in Burkina Faso ondersteunt. Daar heeft Walde bewust naar gezocht, want aandacht voor mens en milieu is onderdeel van de bedrijfsfilosofie. Dat uit zich ook in arbeidsplaatsen voor mensen met een handicap en in de inkoop van (relatief duur) verpakkingsmateriaal uit de eigen regio in plaats van een lagelonenland.

Wanneer kwam er de klad in?

Walde, een van Oostenrijks oudste familiebedrijven, heeft eerder moeilijke tijden gekend (bijvoorbeeld tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog), maar de grootste bedreiging voor het voortbestaan was de opkomst van vloeibare zeep in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Plotseling kochten mensen nauwelijks nog blokzeep en tal van zeepfabrieken vielen om. Walde kon overleven omdat het bedrijf altijd al op meer paarden had gewed. Zo maakt het bijvoorbeeld ook ecologische schoonmaakmiddelen die vooral aan hotels en horecabedrijven in Tirol worden geleverd. Inmiddels is de crisis voorbij. Veel mensen weten nu dat de meeste vloeibare zeep eigenlijk geen zeep is maar een synthetisch product dat hoofdzakelijk uit water en conserveringsmiddelen bestaat. Je wast er de oppervlakte van je huid mee schoon maar dringt niet door in de poriën. De huid droogt er bovendien van uit. Ook na het wassen met zeep voelt de huid even stroef aan, daarvan herstelt ze zich snel. Nu zeep weer trendy is, durft Walde verder te experimenteren en diversifiëren. Zo kwam in 2010 de serie Tiroler Reine op de markt: zeepblokken met eigentijdse Alpengeuren als almrozen, Alpenden, hooi en bergmunt. Sinds 2015 is er ook de eigen cosmeticalijn Traubenkern en inmiddels omvat het assortiment (omdat de vraag er nu eenmaal is) zelfs vloeibare douchegel, shampoo en handzeep. Dat zijn dan wel biologische producten op basis van plantaardige olie.

Waar krijg je het?

In de zeepwinkel in de voormalige fabriek (Innstraße 23) of die bij het hoofdkantoor (Dörrstraße 78) in Innsbruck. Informatie en webshop: walde.at en/of oostenrijknatuurlijk.nl (importeur Tiroler Reine).