Hintertuxer Gletsjer

Vierseizoenenattractie

Tekst: Emely Nobis / Beeld: Frits Roest

Ochtend: Winterpret

Skigebied Hintertuxer Gletsjer

Het is een vervreemdende ervaring. Als we op een warme, zomerse dag parkeren bij het dalstation van de Hintertuxer Gletsjer – helemaal achterin het Zillertal – lijkt het alsof de wereld op z’n kop staat. Overal lopen mensen met ski’s en snowboards. Sommigen al in ski-jas en -broek en met helm en skischoenen aan – ondanks 25 graden Celsius. Anderen dragen hun ski-uitrusting mee in grote rugzakken en beginnen zich om te kleden in de gondel die ons in drie etappes (Gletscherbus 1-3) naar het hoogste punt op de gletsjer (3.250 meter) brengt.

Bergstation Hintertuxer Gletsjer

Bij het bergstation aangekomen, is het helemaal alsof we de winter instappen: Vier graden onder nul, sneeuw alom en volle pistes. In onze wandeloutfits, met alleen een fleecejack tegen de kou, voelen we ons enigszins misplaatst. Toch zijn we aan het goede adres. De Hintertuxer Gletsjer is weliswaar het enige skigebied in Oostenrijk dat 365 dagen per jaar geopend is, ook buiten het skigebeuren kun je hier avonturen beleven. Wij gaan de gletsjer niet op, maar zullen hem van binnenuit verkennen. In een container naast het bergstation Gefrorene Wand melden we ons voor een ondergrondse rondleiding in het Natur Eis Palast: een door de natuur gevormde wonderwereld van ijs waarvan een deel voor het publiek toegankelijk is gemaakt. Daar binnen is het continue 0 graden Celsius: Lekker koel in de zomer en in verhouding warm in de winter.

Sahara-zand

Het begin van het ijspaleis

Terwijl we met gids Greta naar de ingang van de gletsjergrot lopen, vertelt ze dat we straks onder andere onder het bergstation door zullen lopen, maar niet bang hoeven te zijn dat het gevaarte door het ijs zakt. Het staat op graniet-gneis, een gesteente dat kou heel goed kan opslaan en dus een constante temperatuur van min 2 graden Celsius heeft. ‘Door de permafrost is de gletsjer aan de basis vastgevroren en zit er nauwelijks beweging in.’

Gids Greta, ijsreus Tuxi en de onderzoeksschacht

We lopen het blauw verlichte gangenstelsel in. Het is er glibberig, maar dankzij rubberen matten op de bodem en ‘leuningen’ van touw op heuphoogte hebben we toch houvast. Soms stijgend en dalend over ladders komen we langs ‘kamers’ met daarin bevroren watervallen, ijskristallen en talrijke, tot wel tien meter lange stalactieten van ijs die ware kunstwerken zijn. Soms liggen er grote stenen langs het pad. Dat zijn morenen, afkomstig van de oppervlakte van de gletsjer maar door de druk van de sneeuw in de loop der jaren letterlijk door het ijs gezakt.

IJsformaties

Greta legt uit waarom niet alle ijslagen dezelfde kleur hebben. Het witte ijs bestaat uit tot firnijs bevroren sneeuwkristallen, de transparante ijslaag is gevormd door bevroren (smelt)water dat via spleten de gletsjer indringt en dan druppel voor druppel bevriest. De luchtblaasjes die daarbij worden meegenomen, vormen nu kleine holle ruimtes in het ijs. Soms heeft het ijs ook een wat gelige kleur. Sahara-zand dat door de wind op en uiteindelijk dus ook in de gletsjer terecht is gekomen, legt Greta uit. De zwarte vlekjes die we her en der zien blijken vulkaanas en berggruis. Ze zijn voedselbron voor het enige dier dat in de grotten leeft: de gletsjervlo die ‘mensen gelukkig niet lekker vindt’.

Boottocht op het gletsjermeer

Het ijspaleis mag dan door de natuur zijn gevormd, her en der komen we wel degelijk sporen van menselijk ingrijpen tegen. Een vlot dat is blijven liggen na een tv-opname. Een grote pop die de slapende ‘Tuxer reus’ moet voorstellen: een Zillertaler sprookjesfiguur (maar ook een metafoor voor de berg zelf), hier neergelegd om het voor kinderen spannend te maken. Ook passeren we een 52 meter diepe schacht die voor onderzoeksdoeleinden is uitgehakt tot op de bodem van de gletsjer. Het grootste raadsel – de leeftijd van de onderste ijslaag – is desondanks nog niet ontdekt. Greta: ‘De ijslaag is tot wel 80 meter dik en we weten dat de hogere lagen zijn gevormd tijdens de kleine ijstijd tussen 1200 en 1850. De lagen daaronder bevatten helaas te weinig organisch materiaal om ons bij de datering te helpen. Dat lukt misschien als we ooit een Ötzi 2.0 vinden.’

De boot

Tegen het einde van de rondleiding wacht misschien wel het hoogtepunt van de verkenning van het ijspaleis: Een vaartocht over een vijftig meter lang ondergronds gletsjermeer. Met een watertemperatuur van tussen de min 2 en 5 graden Celsius is het een van de koudste zoetwatermeren ter wereld. Het meer kon ontstaan omdat smelt- en regenwater zich hier verzamelt en niet verder naar beneden kan zakken omdat de gletsjerbodem als een isolatielaag werkt. Waarom het water dan niet bevriest? ‘Het is zo zuiver’, aldus Greta, ‘dat er helemaal geen mineralen in zitten. Daarom kan het niet kristalliseren en dus niet bevriezen.’

We stappen in een grote opblaasboot en glijden rustig over de vijftig meter lange en 35 meter diepe ‘badkuip’, in de opnieuw vervreemdende wetenschap dat 35 meter boven onze hoofden nu mensen over de piste glijden. Bezoekers kunnen in het meer overigens ook kajakken, stand-up-paddelen en zelfs (met doktersattest) zwemmen, maar dat laatste is alleen voor echte waaghalzen – te meer omdat een neopreen duikpak dan niet is toegestaan. ‘Gewoon in zwembroek of bikini’, aldus Greta. ‘Anders zou te weinig avontuurlijk zijn.’

Toevallige ontdekking

Roman Erler © Zillertal Tourismus, Bernhard Huber

Als we na een dik uur de magische ijswereld verlaten, praten we nog even na met Roman Erler, manager én ontdekker van de ijsgrot. Erler komt uit Tux en heeft als lid van de bergredding de nodige wintersporters ‘dood en levend’ uit gletsjerspleten gehaald. Dát hij het ‘ijspaleis’ op het spoor kwam, noemt hij een combinatie van toeval en intuïtie. ‘Vlak bij piste 5 zag ik een ongeveer tien centimeter lange spleet in de steile ijswand. Dat vond ik interessant, omdat op die plek eigenlijk nooit gletsjerspleten zijn. Hij klom met stijgbeugels omhoog, zag alleen een zwarte leegte en besloot – nadat hij met een ijshouweel een mansgroot gat had uitgehouwen – naar binnen te klimmen. ‘Ik vermoedde meteen dat er achter die spleet iets bijzonders lag’, verklaart hij die stap in het niets. Dat er een gigantisch ‘ijspaleis’ met meerdere zalen over drie verdiepingen schuil bleek te gaan, was desondanks ook voor hem een sensatie. De jaren erna onderzocht hij het grottenstelsel beetje bij beetje en uiteindelijk kreeg hij toestemming een deel ervan toegankelijk te maken voor bezoekers. De rest van de catacomben – voor zover inmiddels ontdekt – mogen alleen voor wetenschappelijk onderzoek worden verkend. ‘Dat is ook goed zo. Toerisme en natuurbescherming moeten in balans zijn.’

Middag: Zomerplezier

Afdaling naar het Tuxer Ferner Haus

We laten de winter achter ons en zoeken de zomer op… vanaf het bergstation (3250) dalen we met Gletscherbus 3 af naar het tussenstation Tuxer Ferner Haus (2660 meter) om daar te lunchen op het terras van het gelijknamige zelfbedieningsrestaurant. Daarna nemen we Gletscherbus 2 naar het middenstation van de Hintertuxer Gletsjer op 2042 meter. Vanaf deze Sommerbergalm voert de zogeheten Wasserfallweg in ongeveer tweeënhalf uur (535 hoogtemeters) naar het dalstation in het plaatsje Hintertux.

Wegwijzer en almhutten

We zoeken even naar het begin van de wandelroute, maar zien al gauw de eerste wegwijzer. Over een breed grindpad lopen we tussen enkele lager gelegen almhutten door tot we via een smaller pad door bergweiden het door watervallen omringde dalbekken Waldeben bereiken. Zo aan het einde van de zomer maken ze een wat bescheiden indruk, maar vooral de grote Schraubenwasserfall moet in het voorjaar dankzij het vele smeltwater met enorme kracht naar beneden donderen. Gelukkig valt er ook nu nog genoeg te genieten dankzij het vele groen, de steile rotsflanken en het spectaculaire uitzicht op het Zillertal en de omliggende bergen.

Kloof met watervallen

Uitzicht op de Schleierfall

Na een rust/panoramapauze op een bankje lopen we verder door een bos met prachtig groene mossen en bereiken we uiteindelijk de naar de waterval genoemde Schraubenfallklamm. De afdaling door deze kloof is redelijk steil en omdat het de vorige dag heeft geregend, proberen we gladde stenen en natte boomwortels te mijden. Het decor is nu heel anders, maar minstens zo imposant. Grillig gevormde rotsformaties die in de loop van duizenden jaren door het gletsjerijs zijn uitgesleten in tinten van geelgroen tot roestbruin, een reusachtige, gespleten rots die in de volksmond Walfischmaul (walvisbek) wordt genoemd, natuurlijke rotsbruggen, grotten, kloven en overal fases van de watervallen die we al in het dalbekken zagen. Terwijl we natuurmonument Schraubenfall dit keer vanaf een brug bewonderen, daalt een groep jongeren gillend een voor een aan een touw tussen de steile, meterhoge rotswanden af tot aan het turkooiskleurige meertje waarin het water stort. Nu pas vallen de haken en touwen in en langs de rotswand op. Later blijkt dat hier het hele jaar door canyoning-tochten te worden georganiseerd.

Wandelweg naar de Schraubenfallklamm

We dalen nog een poosje af en eenmaal beneden lopen we het laatste stukje over de weg richting het dalstation. Aan onze rechterhand stort de laatste fase van de Kessel-waterval over de rotsen. Het blijkt een geliefd fotomotief. Geen wonder, want hij is vanaf de straat zichtbaar en je loopt er vanaf het dalstation in een paar minuten naartoe. Ideaal voor wie geen tijd, zin of conditie heeft om de Wasserfallweg te trotseren.

Walfischmaul (walvisbek)

Contrastrijke dag

Als we naar onze auto lopen, zijn we opnieuw omringd door mensen in skikleding die na een lange dag op de piste nu druk doende zijn zich om te kleden en hun uitrusting in auto’s te laden. Wij zijn blij dat we winter en zomer op één en dezelfde dag hebben gecombineerd. Eerst de koude rondleiding door de buik van de gletsjer, daarna de warme wandeling door de kloof die mede dankzij het smeltwater van die gletsjer is uitgesleten. Een contrast dat je zo waarschijnlijk alleen hier kunt beleven.

Pasje Hintertuxer Gletscherbahnen

Tips & Adressen

De Hintertuxer Gletsjer maakt deel uit van Tux-Finkenberg, een van vier vakantieregio’s in het 47 km lange Zillertal, dat van Strass tot aan Hintertux loopt. Internationale treinen stoppen in Jenbach/Tirol, van waaruit de Zillertalbahn langs de dorpen in het Zillertal tot aan het eindstation in Mayrhofen rijdt. Per auto is het Zillertal bereikbaar over de Inntal-snelweg A12. Vanaf het dichtstbijzijnde vliegveld Innsbruck (40 km) kun je verder transport boeken bij Four Seasons Travel.

Algemene informatie, accommodaties, wandelroutes, wintersportmogelijkheden, bezienswaardigheden, evenementen en de Zillertal Activcard (zomer) of Superskipas (winter): hintertuxergletscher.at; zillertal.at

Klik hier voor meer informatie over de bergliften:

Informatie over (rondleidingen in) het Natur Eis Palast: natureispalast.info