Schladming-Dachstein

Wintergenot naast de piste

Tekst: Emely Nobis / Beeld: Frits Roest

Hangbrug Dachsteingletsjer © Herbert Raffalt

In Schladming-Dachstein (Stiermarken) komen skiërs volop aan hun trekken dankzij 230 pistenkilometers voor elk niveau: 94 blauw, 120 rood en 16 zwart. Het grootste aaneengesloten gebied in de regio, de 4-bergen skischommel (Hauser Kaibling, Planai, Hochwurzen, Reiteralm), telt 123 pistenkilometers en 47 skiliften. Dankzij de Dachstein Gletsjer op 2700 meter is er bovendien sneeuwzekerheid tot ver in het seizoen.

Allemaal heel fijn voor doorwinterde skiërs, maar lang niet iedereen wil (altijd) op de lange latten staan. Gelukkig hoeven niet- of deeltijd-skiërs zich in dit veelzijdige wintersportgebied geen moment te vervelen. Sterker nog: met een relatief betaalbaar Winterwanderticket mag je als voetganger ook zonder uitrusting met de lift zeven van de tien skibergen op om daar bijvoorbeeld een winterwandelroute te nemen of gewoon te genieten van het uitzicht en het lekkere eten in de berghutten.

Dachsteingletsjer

Wij beginnen voor onze verkenning van het sportieve aanbod naast de piste op de Dachsteingletsjer, met 2700 meter het hoogste punt in de regio. Je kunt hier skiën, langlaufen en winterwandelen tussen de ruige rotsen van het Dachsteinmassief, maar de gletsjer is ook een geliefd uitzichtpunt met meerdere attracties.

Roltrap Skyline op de Dachsteingletsjer

Vanuit het plaatsje Ramsau rijden we over een panoramaweg naar de parkeerplaats bij het dalstation van de Dachstsein-panoramagondel op 1700 meter. Het uitzicht tijdens de resterende kilometer omhoog is zowel vanuit de gele gondel zelf – met rondom glas – als vanaf het panoramadek op zich al spectaculair. In zes minuten tijd glijden we langs de steil oprijzende Dachstein-Zuidwand en kijken we uit over de Schladminger Tauern, de Bischofsmütze en de Rötelstein. Eenmaal boven lopen we meteen langs het bergstation naar de Skywalk aan de achterzijde: een uitzichtplatform met glazen bodem boven de 250 meter hoge, loodrechte rotswand Hunerkogel.

Hangbrug Dachsteingletsjer

Even later binden we ­spikes onder onze wandelschoenen en lopen we parallel aan de roltrap Skyline – die skiërs naar het begin van de piste brengt – naar Oostenrijks hoogste hangbrug: 100 meter lang, 1 meter breed en onder onze voeten 400 meter afgrond. De brug werd op deze hoogte samengesteld uit maar liefst 30.000 onderdelen (63 ton staal). De spikes kunnen/moeten nu weer af, want op het rooster van de brug zijn ze niet handig. Eenmaal aan de andere kant nemen we de veertien treden omlaag van de Treppe ins Nichts – een uitzichtplatform dat als het ware in het luchtledige aan de berg lijkt te hangen. Niets voor mensen met hoogtevrees dus. Onze gletsjertour eindigt in het in 2007 aangelegde ijspaleis in de buik van de gletsjer, waar we gezien de spekgladde ijsvloer de spikes weer onderbinden. Zes meter onder het eeuwige ijs lopen we het ijspaleis in, langs een circuit met wisselende ijssculpturen: tijdens ons bezoek is dat een ‘reis door Europa’ met onder meer de Parijse Eiffeltoren, Brussels Manneke Pis, het Weense reuzenrad, het Berlijnse Brandenburger Tor en een Nederlandse windmolen. Dankzij licht- en klank­effecten heeft het geheel iets sprookjesachtigs.

Uitzichtplatform Treppe ins Nichts

Trek voor je uitstapje naar de Dachstein-gletsjerwereld ten minste een dagdeel uit. Leuk weetje: De grens tussen de deelstaten Stiermarken en Opper-Oostenrijk loopt dwars door het gletsjerrestaurant bij het bergstation. Wil je op een bijzondere manier genieten van het panoramische uitzicht op deze hoogte? Reserveer dan een zonsopgang-ontbijt (juli-augustus) of een zonsondergang-fondue (september-oktober) in het gletsjerrestaurant. Informatie en tijden: derdachstein.at

Almkulinarik

Hamburger van Pinzgauer rund met appel-lariks-chutney

Wie nog langer van het uitzicht hier wil genieten, kan lunchen in het gletsjer-restaurant. Wij stappen meteen weer in de gondellift richting dal, want we hebben andere plannen. Voor veertien geselecteerde hutten in Schladming-Dachstein heeft de Oostenrijkse topchef Richard Rauch samen met de beheerder of kok een gerecht ontwikkeld dat het hele winterseizoen in de betreffende hut op de kaart staat. Centraal in deze Almkulinarik by Richard Rauch staan producten en specialiteiten uit Stiermarken, die goed worden klaargemaakt zonder al te cheffy te zijn… zodat ze passen op de kaart van een bergrestaurant. Aan ons is het concept wel besteed, want wij willen de regio’s die we bezoeken altijd liefst ook culinair verkennen. Vanaf het dalstation lopen we daarom over de zogeheten ‘skiweg’ naar de Brandalm (Schildlehen 20 in Ramsau am Dachstein) – een van de Almkulinarik-hutten. Het brede pad door de witte bergwereld wordt ook door sneeuwschoenwandelaars en langlaufers gebruikt. Vanaf de Brandalm komen ons bovendien met enige regenmaat rodelaars tegemoet, maar die hebben genoeg ruimte om uit te wijken.

Brandalm

De mooie almhut – die we na een dik half uur bereiken – lijkt authentiek oud, maar blijkt bij navraag pas in de jaren tachtig van de vorige eeuw te zijn gebouwd. Uiteraard bestellen we de Dachstein Burger, gemaakt met vlees van Pinz­gauer runderen van de eigen boerderij van de familie die de hut beheert. Het speciale burgerbroodje met pitten van de Stiermarker oliepompoen wordt gemaakt door de plaatselijke bakker en Richard Rauch tekende voor de delicate appel-lariks-chutney waarmee de burger wordt opgediend. Heel toepasselijk, want de Brandalm staat midden in een lariksbos. Het is een heerlijk voorbeeld van hoe je met goede, verse producten en een dosis creativiteit van een eenvoudig gerecht een heuse delicatesse maakt. We smullen en leggen een stevige bodem voor de wandeling langs dezelfde route terug naar de auto.

Kloofwandeling

Het vertrekpunt van onze tweede wintersportdag zonder ski’s is Schladming, het levendige middelpunt van de skiregio Schladming-Dachstein. De plaats ligt op 750 meter hoogte, wordt deels omringd door een stadsmuur en er zijn tal van restaurants, cafés en bars. De Hohenhaus Tenne bij het dalstation van de nieuwe 10-persoons gondelbaan op de Planai is met zeven bars, een drie verdiepingen tellende discotheek, twee Stubes en een restaurant zelfs de grootste après-ski bar van Europa.

Bergstation Planai

Wij doen het zelf liever wat rustiger aan en dat kan gelukkig net zo goed in en rondom Schladming. Het plaatsje is ook naamgever van de Schladminger Tauern op de grens van Salz­burg en Stiermarken. Dankzij tal van beekjes, bergmeertjes en watervallen is dit een van de waterrijkste gebergtes in de Oostelijke Alpen. Een winterwandeling door de Talbach-kloof biedt een uitgelezen kans om hier iets van te zien. We parkeren de auto op de Kraiter-­parkeerplaats in het zuidoosten van Schladming, iets voorbij de evangelische kerk aan het einde van de Hammerfeldweg. Vanaf hier lopen we een honderdtal meters door de Talbachgasse en slaan dan meteen linksaf de kloof in. De weg voert licht stijgend langs de ruisende Talbach. De vele kleine beekjes en nu bevroren watervallen die van alle kanten in deze beek stromen, vormen grillige ijsformaties. De met sneeuw bedekte rotsen dragen bij aan de romantiek. Na ongeveer drie kwartier bereiken we het gehucht Untertal, schilderachtig gelegen aan de samenloop van de Obertalbach en de Untertalbach. De officiële route terug naar Schladming loopt via het dorpje Rohrmoos, deels langs de relatief drukke Tälerstraße en Rohrmoosstraße. Wij wandelen gewoon door de kloof terug: wel zo rustig en mooi genoeg om een tweede keer op ons te laten inwerken.

Talbach-kloof

De kloofwandeling door de Talbachklamm tussen Schladming en Untertal Dorf maakt deel uit van de langere Wilde Wasserweg. Dankzij oriëntatie- en effectverlichting (tot middernacht) is ook een avondwandeling door de romantische kloof een aanrader. In de adventtijd kun je hier in het kader van de Schladminger Bergweihnacht bovendien zangers, blazers of verhalenvertellers tegenkomen. Het mooie Gasthaus Landalm in Untertal aan het einde van de kloof is een aanrader voor lunch of diner.

Lievelingsberg

Lamsbraadworst © Martin Huber

Het is tijd om onze almkulinarik-ronde voort te zetten. Voor de lunch rijden we naar de skiberg Hauser Kaibling. Ons doel is de Krummholzhütte, direct naast het bergstation op 1857 meter. De van buiten met schindel (houten plankjes) beklede schuilhut uit 1921 is een paar jaar geleden van binnen mooi gerenoveerd. Dat goed eten hier hoog in het vaandel staat, blijkt wel uit het feit dat de hut in 2012 werd uitgeroepen tot eerste ‘genotshut’ van Oostenrijk. Ook is het bedrijf lid van de genotsregio Ennstaler lam. In het kader van de Almkulinarik eten we dan ook een smakelijke lamsbraadworst met gember-koolsalade, gebakken uitjes en blauwe bosbessenmosterd.

De skiberg Hauser Kaibling is vanwege de brede, glooiende pistes en het kinderland geliefd bij families, maar eigenlijk komt iedereen hier wel een keer skiën. Onze kelner verwoordt het als volgt: ‘In Schladming-Dachstein heeft iedereen een lievelingsberg, maar maakt iedereen ook uitstapjes naar alle andere skibergen.’

Verwarmend

Hochwurzenalm

Later die middag slenteren we op ons gemak door Schladming voordat we aan het begin van de avond naar het dalstation van de Gipfelbahn Hochwurzen in Rohrmoos rijden. De Hochwurzen staat bekend als de nachtberg omdat je hier ’s avonds kunt skiën op de drie kilometer lange, verlichte piste of met de slee kunt afdalen over de zeven kilometer lange natuurrodelbaan. Groepjes mensen met eigen of gehuurde sledes stappen vrolijk voor en na ons in de 10-persoonsgondel. Vanaf het bergstation op 1850 meter lopen we een honderdtal meters bergop naar de Hochwurzenalm, eveneens een Almkulinarik-hut. Huttenbaas Gottlieb Stocker vertelt dat hij het van tevoren best spannend vond om samen te werken met de veelvuldig onderscheiden topchef Richard Rauch, maar: ‘Hij bleek heel prettig en gewoon in de omgang. Tijdens onze eerste ontmoeting waren we het er al snel over eens dat we iets met pompoen wilden maken, omdat die hier in Stiermarken veel wordt verbouwd en verwerkt. Ik heb zelf aangegeven dat ik voor onze hut graag een eenpansgerecht wilde, omdat je dat gemakkelijk kunt voorbereiden en opdienen. Bovendien past het bij de winter omdat het hartig is en goed vult.’

Pompoen-aardappelstoofpot

Gottliebs vader had naast de hut nog een boerenbedrijf. Zelf is hij fulltime huttenbaas. Het leuke van de Almkulinarik, vertelt hij, zijn vooral de bijeenkomsten met collega’s van de andere deelnemende hutten – onder andere tijdens een kookworkshop en later bij een proeverij van alle gerechten. ‘Je ziet elkaar verder nooit omdat je tijdens het seizoen allemaal altijd keihard aan het werk bent. Alleen al daarom ben ik er de volgende keer graag weer bij.’

Als we vragen waar de stoofschotel van aardappels, pompoen en gerstekorrels z’n scherpte van krijgt (chilipoeder dus) somt Gottlieb meteen alle ingrediënten op. De juiste verhoudingen zullen we zelf moeten uitzoeken, maar we gaan het thuis zeker nakoken en het recept delen. Het verwarmende gerecht is precies de goede brandstof voor onze winterse afdaling over de bochtige rodelbaan terug naar het dal.

Paardenslee

Haflinger met tuig

Voor onze laatste verkenning van winteractiviteiten naast de piste rijden we naar Ramsau am Dachstein. Het plaatsje ligt idyllisch op een zonneplateau aan de voet van de Dachstein-Zuidwand en de beste manier om dit plateau te verkennen is een tocht met de paardenslee. We melden ons bij de Ederhof van Hans en Christina Pitzer. De familie fokt Haflinger paarden en biedt twee keer per dag paardensleeritten aan. De oorsprong van dit winters genoegen is heel alledaags, vertelt Hans Pitzer. ‘In een tijd dat sneeuwruimen nog niet gangbaar was, was de paardenslee het beste vervoermiddel om boodschappen te doen of naar de kerk te gaan. Toen boeren later naar een bijverdienste zochten, begonnen ze kamers te verhuren en gasten door Ramsau te koetsieren.’

Dat was in de tijd van zijn grootvader. Zelf nam hij twintig jaar geleden de teugels van zijn vader over en inmiddels heeft ook zijn zoon het ‘paarden­koetsrijbewijs’ gehaald. In heel Ramsau rijden nog zeker twintig paardenkoppels met sledes rond, al zijn die sledes tegenwoordig ook uitgerust met wielen voor als de route over wegen voert waar de sneeuw is geruimd.

Paardensleerit

Samen met andere gasten stappen we in de slee, warm ingepakt onder een wollen deken. Ons paardenkoppel bestaat uit een ervaren, oudere dame en een jonge hengst. Nieuwe paarden worden voor het eerst ingespannen als ze drie jaar oud zijn en trekken de slee dan in eerste instantie alleen. ‘Als we een jong paard meteen koppelen aan een ervaren paard, loop je het risico dat het oudere dier al het trekwerk doet en er geen goede balans ontstaat.’

In de regel duurt het twee weken voordat een nieuw paard klaar is om een slee samen met een ander paard te trekken. Vanaf de Ederhof maken we een rit rondom de Kulmberg. De ronde is ook populair bij wandelaars en langlaufers, maar die maken wijselijk ruim baan als ze de belletjes en het hoefgetrappel van ons gespan horen. Vaak blijven ze ook staan om te zwaaien of foto’s te maken. In rap tempo rijden we over een vlakte met de voor hier typische Ahornbomen (Ramsau werd vroeger wel het Ahorndal genoemd), langs verstrooid liggende boerderijen, over besneeuwde weiden en door bossen met wit bepoederde bomen. Als de Ederhof een uur later weer in zicht komt, zetten de paarden er nog een keer flink de sokken in. Ze ruiken de stal.

Tagliatelle met bolognesesaus

Behalve boerderij is de Ederhof ook een Jausenstation, bovendien eveneens aangesloten bij de Almkulinarik. We sluiten onze culinaire verkenningstocht af met het gerecht dat speciaal voor dit restaurant werd ontwikkeld: Tagliatelle met bolognesesaus van ree uit Ramsau. Het dier blijkt door Hans Pitzer zelf te zijn geschoten. Hij legt uit dat reeën in Ramsau geen natuurlijke vijanden meer hebben en dat er daarom een overschot is ontstaan. De lokale bevolking kan (uiteraard alleen met geldige jachtakte) het recht kopen om in sommige periodes in een bepaald gebied te jagen. ‘De gemeente wil zo voorkomen dat rijke plezierjagers onze bossen leegroven. Voor mij als restaurateur is het natuurlijk fantastisch om gasten zo’n goed stuk regionaal vlees voor te kunnen zetten.’
Dat kunnen wij alleen maar beamen.

Kijk wat je allemaal in de omgeving kunt doen op onze wegwijzer.