Handwerk

Lederhosen-­maker Christian Raich

Tekst: Emely Nobis / Beeld: Frits Roest

Christian Raich

Schaar en rondsnijmessen om leer in model te knippen, een knoopsgatijzer, een met lood gevulde houten spindel om naden plat te slaan, krijt, veren en oplosbare Arabische gom om het patroon van het sierstiksel voor te tekenen, naald en draad om dat stiksel op de broek te ‘borduren’, een Singer trapnaaimachine om stukken leer aaneen te naaien… veel meer werktuig heeft Säcklermeister Christian Raich niet nodig om zijn ambachtelijke Lederhosen te vervaardigen. Behalve misschien de daglichtlampen in zijn kleine werkplaats: die hebben er waarschijnlijk voor gezorgd dat hij na bijna 35 jaar precisiewerk toch geen bril nodig heeft.

Wie bij Raich een Lederhose bestelt, heeft het voor het kiezen. Het leer wordt samen uitgezocht, uit een modellenboek wordt het gewenste stiksel gekozen, lengte en model van de broek worden besproken. Wat dat laatste betreft is er wel wat veranderd in de afgelopen decennia. ‘Vroeger werden mensen per definitie dik als ze ouder werden. Daarom was het gebruikelijk om Lederhosen relatief groot te maken en zat er aan de achterkant van de broekband altijd een Zwickel:­ een extra stuk leer waarmee je de band afhankelijk van de buikomvang strakker of losser kon maken. De broek groeide dus met je mee. Tegenwoordig eten mensen bewuster, bewegen ze meer en groeien ze niet meer zo dicht. Zeker jongeren willen nu liever een Lederhose die strak om de billen zit. Leer heeft als voordeel dat het een levend materiaal is en altijd wel enigszins uitzet en zich naar je lichaam vormt. En als ze toch te dik worden, kan ik er achteraf altijd nog een Zwickel innaaien.’

Of een klant inderdaad een strak model wil of kiest voor een wat nonchalanter look: Raich vindt het allemaal goed. ‘Een man moet zich thuis voelen in zijn Lederhose: dat is mijn hoogste prioriteit.’

Spoedopdracht

Bad Aussee in het Salzkammergut is de ‘klederdrachthoofdstad’ van Oostenrijk. Het dragen van Dirndl en Lederhose is hier voor veel mensen ook in het dagelijks leven nog heel gebruikelijk. Om werk zit Raich dan ook nooit verlegen: vrijwel iedere mannelijke inwoner laat ten minste een keer in zijn leven een Lederhose op maat maken of krijgt er een cadeau. Raich vervaardigt er zo’n veertig per jaar, uitsluitend op bestelling. De prijs (circa 1500 tot 2500 euro) hangt vooral af van de gewenste hoeveelheid stiksel. ‘Van meer stiksel wordt een broek duurder maar niet beter’, relativeert Raich. ‘Het is pure versiering.’

Hoewel hij 50 tot 90 uur aan een broek werkt (hoe meer stiksel, hoe langer), moeten klanten gemiddeld een jaar wachten op hun bestelling. ‘Ik werk altijd aan meerdere broeken tegelijk: voor de afwisseling én omdat het praktisch is. Als iemand bijvoorbeeld door ziekte niet kan komen passen, kan ik toch doorwerken. Ik wil ook voorrang kunnen geven aan spoedopdrachten als iemand plotseling besluit te trouwen of een familie de zoon des huizes bij het afstuderen een Lederhose cadeau wil geven. Soms kan ik ook simpelweg de gewenste kleur leer een tijdlang niet krijgen. Dat speelt allemaal een rol.’

Groene glans

Hij gebruikt vrijwel altijd leer van roodwild en een enkele keer gems. De dierenhuiden worden elders gelooid en geverfd en in z’n geheel geleverd. De officiële klederdracht-Lederhosen in Bad Aussee zijn zwart met een groene gloed, maar wie wil kan ook kiezen voor een schakering bruin. ‘Je kunt de kleur van tevoren sowieso nooit exact vastleggen. Elke dierenhuid is anders, elke verving pakt anders uit. Ook door het dragen krijgt leer een eigen patina. Zelfs de keuze van het stiksel  – bij ons vooral geel of groen – doet de kleur anders uitkomen.’

Voor één broek zijn twee herten- of vier gemzenhuiden nodig. Van de restjes maakt Raich onder meer broekophouders en de riempjes die onderaan de broekspijpen hangen als versiering. Elke broekspijp wordt bovendien voorzien van vier met de hand gestikte knoopsgaten: ook dat is alleen voor de sier.

Hoewel Raich het vak van Säckler al jong van zijn grootvader leerde, wilde hij er eigenlijk niet zijn beroep van maken. ‘Maar toen kon ik zijn bedrijf overnemen en heb ik het toch gedaan, zoals dat gaat in het leven.’

Wat hem aan het werk vooral bevalt, is dat hij zo veel verschillende klanten leert kennen. ‘Wat voor functie of beroep iemand in het dagelijkse leven ook heeft, hier binnen is de omgang altijd heel informeel en aangenaam.’

Om er lachend aan toe te voegen: ‘Natuurlijk is dat voorbij zodra iemand weer  buiten staat. Dan merk je het weer als hij iets voorstelt in z’n werk.’

Kijk wat je allemaal in de omgeving kunt doen op onze wegwijzer.