Made in Austria: Steyr

Rood-wit-rode tractoren

Tekst: Emely Nobis / Beeld: Frits Roest

Steyr tractoren: groot, groter, grootst

Wie richtte het op?

Het begon met de industrieel Josef Werndl (1831-1889), die in 1864 de wapenfabriek STEYR Werke oprichtte in Steyr (Opper-Oostenrijk). Later maakte het bedrijf ook fietsen, auto’s en tractoren.  Van 1934 tot 1990 maakte Steyr deel uit van het Steyr-Daimler-Puch conglomeraat.  In 1990 werd de bedrijfstak trekkers en landbouwwerktuigen verzelfstandigd onder de naam Steyr, dat inmiddels deel uitmaakt van CNH Industrial – met het Italiaanse Agnelli als grootste aandeelhouder. Dat maakt Steyr niet minder Oostenrijks. De Europese centrale zit nog steeds in Oostenrijk en alle Steyr-tractoren worden in het land gemaakt. Dat gebeurt nu in St. Valentin tussen Steyr en Linz.

Wanneer verhuisde het bedrijf?

Montageband

In 1947. De huidige fabriekshallen in St. Valentin (Neder-Oostenrijk) zijn in 1941 door de nazi’s gebouwd voor de productie van pantserwagens. Na de Tweede Wereldoorlog werden ze door de Russische bezetter leeggehaald en in 1947 aan Steyr-Daimler-Puch gegeven om de productie van tractoren (die in de oorlog vrijwel stil was komen te liggen) te hervatten. ‘Vanaf toen bouwden we tractoren aan de lopende band. Daarom zien we 1947 als onze tweede geboorte’, zegt Wolfgang Müller. Als manager van het Experience Center van Steyr is hij verantwoordelijk voor fabrieksrondleidingen. Rondleidingen in een tractorfabriek? Jazeker, de belangstelling is zelfs enorm groot, want Steyr heeft fans en afnemers in heel de wereld. In Oostenrijk is het merk marktleider. ‘Dat heeft ook te maken met de geschiedenis. Van de oorlogsgeneratie kocht in deze regio iedereen een Steyr, al was het maar uit praktisch oogpunt. Omdat reserveonderdelen lastig te krijgen waren, was de nabijheid van de fabriek handig.’

Motorblok inbouwen

Nog steeds is Steyr geworteld in de regio. Veel van de zeshonderd medewerkers (waarvan tweehonderd in de productie zelf) zijn derde of vierde generatie. Van de mannen die de tractoren bouwen (want ja, dat zijn nog vooral mannen) heeft ruim de helft een achtergrond in de landbouw en heeft een groot deel er een boerderij naast, met een tiental koeien en een paar hectare weideland en bos. ‘Daardoor voelen ze zich extra betrokken. Onze mensen zijn trots op hun werk.’

Waarom rood-wit-rood?

De carrosserie van Steyr-tractoren is altijd rood-wit-rood, met een witte baan tussen twee rode vlakken. Toen in 1947 de productie weer op gang kwam, waren ze nog standaard groen. ‘Die kleur was na de oorlog het eerst makkelijk te krijgen’, aldus Müller. ‘Pas in de jaren zeventig zijn we overgestapt op patriottisch rood-wit-rood: de kleuren van de vlag van de republiek Oostenrijk.’

De helft van de circa 40.000 groene modellen die werden gebouwd, is  nog steeds in gebruik. Niet dat je een tractor voor het leven koopt. ‘Dat geldt misschien voor  een keuterboertje. Professionele boeren schrijven een tractor in drie à vier jaar af en kopen dan een nieuwe. Zo’n tractor functioneert dan nog prima, dus is er een levendige tweedehandsmarkt. De meeste boeren hebben bovendien niet één tractor, maar schaffen elke vijf tot tien jaar een extra machine aan. Het is een vorm van verzamelwoede.’

Een kostbare verzamelwoede: een kleine tractor koop je vanaf 40.000 euro en voor de echte reuzen betaal je een kwart miljoen. Een moderne  tractor is dan ook minstens zo comfortabel als een auto, met ergonomische stoelen, airconditioning, GPS, geavanceerde computer en veiligheidsglas.

Wat maakt Steyr speciaal?

Grootste & kleinste

In de fabriek in St. Valentin worden naast Steyr-tractoren ook tractoren van het merk Case IH geassembleerd. Allebei goed, maar toch heel anders in uiterlijk, interieur, toepassingen en technische specificaties. Weinig mensen realiseren zich, aldus Müller, dat een tractor uit zo’n tweeduizend onderdelen bestaat. En ook al worden ze aan een lopende band in elkaar gezet: van de tienduizend tractoren die de fabriek jaarlijks verlaten, zijn er geen twee hetzelfde. ‘Elke tractor is al besteld door een klant of handelaar en wordt aangepast aan diens wensen. Die hebben onder meer te maken met type bodem, soort gebruik of machines die erachter moeten hangen. We bouwen hier per dag zo’n vijftig tractoren, maar we bouwen nooit vijftig keer dezelfde tractor.’

Waar beleef je het?

In St. Valentin kan iedereen een fabrieksrondleiding krijgen. In één hal zie je de cabines tot stand komen. In de andere hal volg je de lopende band waarop de tractoren in elkaar worden gezet: van het plaatsen van het chassis tot het monteren van uitlaatpijp en lampen. Dat is ook voor niet-boeren machtig om te zien. Indrukwekkend is ook de ‘parkeerplaats’ buiten, waar een honderdtal tractoren als bomen in een bos wachten op transport. Voor privépersonen is er elke eerste woensdag van de maand een gratis rondleiding. Groepen op aanvraag. steyr-traktoren.com 

Kijk wat je allemaal in de omgeving kunt doen op onze wegwijzer.