Klagenfurt

Stad met strand

Tekst: Emely Nobis / Beeld: Frits Roest

Een stedentrip vermoeiend? Niet in Klagenfurt. Als je even genoeg hebt van stadsgewoel en cultuur, vind je in een mum van tijd je dolce vita-gevoel terug aan het strand langs de mooie Wörthersee.

Lindwurm op de Neuer Platz

De historische binnenstad van Klagenfurt, de hoofdstad van Karinthië, heeft onmiskenbaar Italiaanse ‘looks’. Dat komt onder meer door de vijftig Renaissance-binnenplaatsen met arcaden en tal van terrasjes. Ze dateren uit de tijd na een grote brand in 1514 die de stad vrijwel volledig in as legde. De toenmalige Oostenrijkse keizer Maximiliaan I had onvoldoende geld voor de wederopbouw en vier jaar lang bleef Klagenfurt een ruïne. Uiteindelijk namen adel en prelaten het heft in handen. Ze boden aan de herbouw uit eigen middelen te financieren, mits de keizer hen de stad met alle rechten en privileges cadeau zou doen. Maximiliaan stemde tot ieders verbazing toe en tekende op 25 april 1518 de schenkingsoorkonde (Gab-brief).

Binnenplaats

Dat een keizer zijn bezit opgaf, was al een unicum in de geschiedenis. Hij verhief Klagenfurt bovendien tot hoofdstad van Karinthië, ten koste van St. Veit an der Glan. Daarmee begon voor het tot dan toe weinig invloedrijke provinciestadje een bloeitijd, vooral in architectonisch opzicht. De nieuwe stadsheren gingen vlijtig aan het werk. Uit Lugano haalden ze Domenico dell’Allio, een van de belangrijkste bouwmeesters van zijn tijd. Rondom de Alter Platz, het historische centrum, bouwde hij elegante stadshuizen en -paleizen op de stenen fundamenten van de afgebrande houten panden. Daardoor bleef het middeleeuwse stratenpatroon met nauwe, kronkelige straatjes en stegen in dit stadsdeel gehandhaafd. Tegelijk vond er een aanzienlijke stadsuitbreiding plaats. Rondom de Neuer Platz werden brede, rechte straten aangelegd in een schaakbordachtig patroon. De uit z’n as herrezen stad kreeg bovendien een modern verdedigingswerk, als wal tegen onder meer dreigende Osmaanse invallen. Van dat laatste is nu weinig meer van over. In 1799 werd Klagenfurt bezet door troepen van Napoleon. Toen die zich in 1809 moesten terugtrekken, duldde de Franse imperator geen verdedigingswerk in z’n rug en werd wat tussen 1534 en 1591 was aangelegd in luttele weken vrijwel volledig opgeblazen. Enkele decennia later, na het revolutiejaar 1848, moesten adel en prelaten hun bezit afstaan. Klagenfurt was niet langer in particuliere handen en werd een stad met een eigen statuut.

Wörthersee

Het Klagenfurt van vandaag zou je de Oostenrijkse Rivièra kunnen noemen. Vooral ’s zomers pulseert de stad, als er op de boulevards langs het meer tal van evenementen plaatsvinden en het mondaine strand en bijna mediterrane klimaat voor een zuidelijk levensgevoel zorgen. Dit zijn onze tips voor een aangenaam verblijf in de levenslustige hoofdstad van Karinthië.

Panoramatorens

Uitzicht vanaf de toren van de St. Egid-kerk

Beklim voor een goed overzicht van de historische binnenstad de 225 traptreden van de toren van St. Egid-kerk op de Pfarrplatz. Het platform op circa vijftig meter hoogte gunt je een blik in menig binnenhof en biedt als bonus een prachtige panoramablik op de Wörthersee en de bergketens Karawanken en Koralpe. Tot 1966 werd de toren bewoond door Helene Reichelt. Zij was als laatste ‘Türmerin’ van Klagenfurt formeel verantwoordelijk voor onder meer het luiden van de kerkklokken. Het eeuwenoude beroep van Türmer erfde ze van haar in 1946 overleden echtgenoot, met wie ze sinds 1923 in de toren woonde. Ze bracht er zes kinderen groot en ging pas op 1 januari 1966 met pensioen. De St. Egid-toren kan van mei tot oktober op vaste tijdstippen worden beklommen: visitklagenfurt.at.

Uitzicht vanaf de Piramidekogel

Even buiten Klagenfurt in Keutschach am See biedt de spiraalvormige Pyramidenkogel een spectaculair 360 graden uitzicht op de stad en het berg- en merenlandschap van Karinthië. Via een glazen panoramalift bereik je op 70 meter het hoogste uitzichtplatform. Wie durft, kan via een glijbaan dwars door de spiraal naar beneden.

Alter Platz

Terrasjes op de Alter Platz

Dit plein met pestzuil is het oudste stukje Klagenfurt. Hier stichtte hertog Bernhard van Spanheim in 1246 een plaatsje dat al in 1252 stadsrechten verwierf. In 1969 ontstond rondom het plein de eerste voetgangerszone van Oostenrijk, met tal van winkeltjes, cafés en bars. Het is nu het kloppende hart van de stad waar je kunt shoppen, flaneren of een terrasje ‘pikken’. Het huis ‘Zur Goldenen Gans’ (nummer 31) is waarschijnlijk het oudste nog bestaande huis van Klagenfurt. Het wordt al genoemd in een oorkonde uit 1489. De binnenplaats met arcaden is een aanpassing uit vermoedelijk de zestiende eeuw. Ook veel andere huizen aan het plein hebben binnenplaatsen met arcaden, onder meer het oude raadhuis van Klagenfurt (tot 1918) op nummer 1, met boven het portaal een fresco van Vrouwe Justitia tussen de wapens van Klagenfurt en Karinthië.

Lintworm

De lintworm op het stadswapen van Klagenfurt verwijst naar de stichtingslegende van de stad. Die gaat zo. In oeroude tijden leefde een gevaarlijke lintworm in het moeras dat moest worden drooggelegd om de stad te kunnen bouwen. Het ‘ondier’ verslond iedereen die in de buurt kwam. Om het uit het moeras te lokken, gaf de regerende hertog het bevel een toren te bouwen en daaraan met een ketting een stier vast te binden. Toen de lintworm de stier verorberde, bleef het scheepsanker waarmee de ketting was verstevigd in z’n keel steken en konden jagers hem doden. Om die overwinning te gedenken, werd in 1593 de Lindwurm-bron op de Neuer Platz opgesteld, een fontein met een beeld van een kolossale lintworm. Het gevaarte van 124 ton is gemaakt uit één blok chlorietsteen. Het hoofd is gevormd naar de schedel van een wolneushoorn uit de ijstijd, in de 16e eeuw ten noorden van Klagenfurt opgegraven. Men geloofde echt dat het om de schedel van de lintworm ging. Tot ver in de 19e eeuw was de schedel daarom als trofee in de raadszaal met een ketting vastgemaakt aan de stoel van de burgemeester.

Musea

Grote Wapenzaal in het Landhaus © foto:fritz-press

Een van de opmerkelijkste musea is de Grote Wapenzaal in het Landhaus (Landhaushof 1). Op de wanden zijn 665 familiewapens geschilderd van kerkelijke en wereldlijke bestuurders uit ruim drie eeuwen heerschappij (tot 1919). Een fresco op de zuidwand toont de overhandiging van de schenkingsoorkonde door keizer Maximiliaan in 1518. Op de hoefijzervormige binnenplaats van het Landhaus vinden ’s zomers geregeld muziek- en toneeluitvoeringen plaats.

Het Robert Musil Literatur Museum (Bahnhofstraße 50) is niet alleen gewijd aan de auteur van de beroemde roman De man zonder eigenschappen, maar ook aan de eveneens in Klagenfurt geboren schrijfster Ingeborg Bachmann en dichteres Christine Levant.

Het Museum voor Moderne Kunst (Burggasse 8) heeft een interessante collectie werken van schilders van de Nötscher Kreis, de Karinthische variant van het expressionisme.

Het ziekenhuis van de Oostenrijkse Elisabeth-Orde (Völkermarkter Str. 15), al sinds 1710 actief in de ziekenzorg in Klagenfurt, herbergt een klein museum met de historische houten apotheek van het ziekenhuis. Enkele jaren geleden werd er op de zolder van het klooster bij het ziekenhuis nog een bijzondere schat ontdekt: de nalatenschap van aartshertogin Maria Anna (Marianna genoemd), een dochter van keizerin Maria Theresia van Oostenrijk. Het gaat om meer dan vierhonderd schilderijen, sieraden, notitieboekjes en een verzameling kostbare historische paramenten, zoals met de hand gestikte priestergewaden, hoofddeksels en kelkgerei van textiel. Het zogeheten Kunsthaus Marianna, een expositieruimte in het ziekenhuis, is alleen na vooraanmelding te bezichtigen.

Naar het strand

Begin van het Lendkanaal

Hundertwasserkerk in Minimundus

Vanuit het centrum van Klagenfurt ben je binnen een half uur aan het strand. Een aangename route om op warme zomerdagen de binnenstad te ontvluchten voert over een schaduwrijk fietspad langs het 4,5 kilometer lange Lendkanaal. Per boot over het kanaal kan ook: een passagiersschip vaart op geregelde tijden heen en weer. Je kunt dan desgewenst uitstappen bij Minimundus. In dit Madurodam van Oostenrijk zijn ruim honderdvijftig miniaturen van beroemde gebouwen uit heel de wereld te zien, zoals de Utrechtse Dom en het stadhuis van Brussel. Verkoeling aan de Wörthersee vind je van mei tot oktober op een driehonderd meter lang Strandbad Klagenfurt, met glijbaan, volleybalvelden en bootverhuur. Direct aan het meer ligt het grote Europapark, met naast een kinderspeelplaats en een skatepark ook veel bankjes op rustige plekjes. Echt aan de Rivièra waan je je op een van de terrasjes op de pier.
Varen op Lendkanaal of Wörthersee: woertherseeschifffahrt.at

Liever niet in de stad zelf overnachten? Op een steenworp afstand van het strandbad ligt Camping Klagenfurt. camping-woerthersee.at

Rondleidingen

Bij het toerismebureau start elke vrijdag en zaterdag om 10.00 uur een rondleiding door de historische binnenstad van ongeveer anderhalf uur. Daarnaast zijn er diverse thematische rondleidingen. Tourismus Klagenfurt, Neuer Platz 1, visitklagenfurt.at

Rondleiding in het Nederlands? Gecertificeerd stadsgids Ernst Bauer spreekt de taal goed: intempo.at

Eten & Drinken

Markt

Regionale producten koop je op de markt op de Benediktinerplatz, waar boeren uit Karinthië, Slovenië en het noordoosten van Italië hun producten aanbieden. Het is een geliefd trefpunt voor inwoners van de stad én toeristen, ook omdat je bij veel stands voortreffelijk kunt eten. In Kochwerkstatt (stand 15) kookt Christian Cabalier na dertig jaar topgastromie nu eenvoudig en vers met producten van de markt. Autodidact Nini Laudon van het mini-lokaal in stand 17 won de Trophée Gourmet A la Carte, de Oostenrijkse Gastronomie-Oskar. De dagelijkse markt (tot 13.30 uur) is op donderdag en zaterdag extra groot.

De binnenstad heeft tal van goede restaurants, zoals het traditionele Hofbräu zum Lindwurm (Neuer Platz 10), het Bierhaus zum Augustin (Pfarrhofgasse 2, met een bijzonder mooie binnenplaats) en het iets nobeler Gasthaus im Landhaushof (Landhaushof 1).

Langs het Lendkanaal is het goed toeven bij de Würstelstand in een oude tramwagon: dit Buffet Zur Tramway (Wilsonstraße 39) is dankzij het schaduwrijke terras een heerlijke snackplek. aan de Wörthersee zelf eet je goed Italiaans (pizza en pasta) bij Villa Lido (Friedelstand 1), een ruim, familievriendelijk lokaal met een groot terras direct aan het water.

Zien & Doen

Niet ver van Klagenfurt liggen de bedevaartkerk van Maria Saal en de Romeinse opgravingen op de Magdalensberg. Indrukwekkend is de burcht Hochosterwitz, een spannend uitstapje voor het hele gezin. Langs de Drau voert de Drauradweg, een comfortabele fietsroute langs de oevers van de rivier. Niet al te ver van Klagenfurt ligt ook de tweede stad van Karinthië: Villach. Wellness vind je ver boven de Ossiacher See in Mountainresort Feuerberg en de beste koks van Karinthië zijn ook niet ver weg: Hubert Wallner in Restaurant Saag aan de Wörthersee en Michael Sicher van Visrestaurant Sicher in Tainach.

Evenementen

In Klagenfurt krijg je geen kans je te vervelen. Vooral ’s zomers zijn er vrijwel elk weekend evenementen. Kijk hier voor een overzicht van alle evenementen.

Enkele highlights:

Ironman Austria

Sportieve bikkels die 3,8 kilometer zwemmen, 180 kilometer fietsen en 42,2 kilometer rennen. Telkens in juli. ironmanaustria.at

Festival Musica Sacra

Festival voor klassieke muziek in juli en augustus, in de Domkerk van Klagenfurt. dommusik-klagenfurt.at

Starnacht am Wörthersee

Beroemde schlagerzangers treden op een zomeravond in juli op in de Oostelijke bocht van de Wörthersee. starnacht.tv

World Body Painting Festival

Festival voor bodypainters, met tweehonderd teams en vijftienhonderd deelnemers uit vijftig landen. Telkens in juli op diverse locaties in de stad en aan de Wörthersee. bodypainting-festival.com

Altstadtzauber

De binnenstad verandert in augustus in een openluchtpodium voor musici en kleinkunstenaars als goochelaars, met ook een grotevlooienmarkt op de Domplatz. altstadtzauber.at