Köchelverzeichnis (KV): zo heet de volledige, naar nummers geordende catalogus van het werk van Wolfgang Amadeus Mozart, samengesteld door Ludwig Alois Ferdinand Ritter von Köchel. Wie was dat eigenlijk?
Als ergens ter wereld een compositie van Wolfgang Amadeus Mozart weerklinkt, speelt Ludwig Ritter von Köchel op de achtergrond altijd mee. Nog steeds wordt zijn chronologische ordening van Mozarts oeuvre – het Köchelverzeichnis – overal gebruikt: van KV 1 (het vroegste werk, een stuk voor klavier uit 1761) tot KV 626 (het onvoltooide Requiem uit 1791).
Köchel werd op 14 januari 1800 geboren in Krems-Stein (Neder-Oostenrijk). Zijn vader beheerde de bezittingen van het Beierse bisdom Passau in de Wachau. Ludwig – jurist, historicus en natuurwetenschapper – werkte zelf jarenlang als opvoeder van de zonen van aartshertog Karel van Oostenrijk. Omstreeks zijn 50ste was hij financieel onafhankelijk en kon hij zich op zijn hobby’s storten: reizen, dichten en musiceren. Aanzet tot zijn levenswerk was het door zijn plaatsgenoot Franz Lorenz (een arts) geschreven boek In Sachen Mozart’s (1851), dat de aandacht vestigde op de onvolledige kennis van Mozarts werken. Von Köchel ging aan de slag en in 1862 verscheen zijn monumentale Chronologisch-thematisches Verzeichniss sämmtlicher Tonwerke Wolfgang Amade Mozart’s, uitgegeven door Breitkopf und Härtel in Leipzig.
Köchel zelf wees al meteen op tekortkomingen door niet te achterhalen dateringen en verloren of foutief aan Mozart toegeschreven werken. Toen dat later inderdaad het geval bleek, verzorgden beroemde muziekwetenschappers meerdere herzieningen en herdrukken. Dat doet niets af aan het monnikenwerk van Von Köchel. Hij werd na zijn overlijden in 1877 dan ook bijgezet in een eregraf op het Weense Zentralfriedhof (groep 16A, rij 7, nr. 23). In zijn geboorteplaats Krems-Stein voert de muziek-wandelroute Köchel-promenade onder meer langs zijn geboortehuis (Großer Passauerhof, Steiner Landstraße 76). musikinkrems.at
